opowiadanie science fiction o robotach

obyodokuczliwe-ikrpujce.Kosnio-nautaniepowinienmiewatakichdo- legliwoci,bojelimiewa-niemoeby kosmonaut.Gdybybadaniaokresoweco wykazay,toPiotrOrior.mimo„chlubnej karty i„olbrzymiegodowiadczenia”,zo- Science fiction is a form of fiction that deals principally with the impact of actual or imagined science upon society or individuals. The term ‘science fiction’ was popularized, if not invented, in the 1920s by one of the genre’s principal advocates, the American publisher Hugo Gernsback. Click to read more about Opowieści o robotach by Ksawery. LibraryThing is a cataloging and social networking site for booklovers Przez lata powstały dosłownie setki filmów science fiction o robotach, cyborgach, androidach i innych podobnych mechanicznych tworach. Bardzo często produkcje tego typu przybierają formę przestrogi przed zatraceniem człowieczeństwa i całkowitym oddaniu się mocom nowoczesnej techniki. Opowiadanie science fiction, jakies pomysly? musze napisac opowiadanie science fiction na dowolny temat, ale ja nie mam zadnego pomyslu. nie chodzi mi o to zebyscie pisali mi opowiadanie tylko podajcie mi jakis pomysł. prosze pomozcie z gory dzięki :D. 3 oceny | na tak 66%. 2. 1. nonton film fifty shades of darker dalam bahasa indonesia. Najlepsza odpowiedź blocked odpowiedział(a) o 11:59: Marcel został oddany do domu dziecka jak miał 4 lata , ale nigdy niemógł się przystosować . pewnego dnia narysował swojego przyjaciela ''ufoludka'' którego nazwał sam , tak bardzo zamażżył żeby był prawdziwy że ten wyskoczył z kartki . wtedy zaczeły dziać się dziwne rzeczy Odpowiedzi anusska odpowiedział(a) o 20:40 Pewnego dnia rodzeństwo - Marcel i Weronika - poszło na spacer. Natknęli się na bardzo dziwną jaskinię, której mimo wcześniejszych przechadzek przez las, nigdy nie zauważyli. Okazało się, że jest to wejście do podziemnego świata, którym od tej pory mieli władać... blocked odpowiedział(a) o 13:20 pff.! cuś w stylu robotów co? wiem.. też to mam ;/ nie mam pomysłu.. dołączam się do pytania.. no nie wiem moze cos w stylu gwiezdne wojny z mieszanka harego potera(nie wiem jak to sie piesze bo tego nie czytam i nie ogladam) blocked odpowiedział(a) o 13:50 chodzi o to że to opowiadanie mam mieć jakiś cel.. np. jak masz opowiadanie o robotach które muszą słuchać króla robota a on jest zły,, a nic nie mogą zrobić to pokazuje to lata niewoli polski.. tak żeby nic ci nie mogli zrobić i udowodnić a jednak wiadomo o co chodzi.. POMOCY! hehe tez myslalam zeby napisac opowiadanie o chłopcu, ktory nazywal sie Marcel . xD Uważasz, że ktoś się myli? lub Często w różnych kontekstach słyszymy o robotach. O tych najnowszych napiszę niebawem, dzisiaj jednak chciałbym powiedzieć kilka słów o historii tych zadziwiających maszyn. Słowo „robot” zagościło najpierw w literaturze, gdyż na długo przed zbudowaniem pierwszej maszyny godnej tego, by być nazwaną robotem – o tworze tego rodzaju pisał (w 1923 roku) Karel Čapek w dramacie (Rossumovi Univerzální Roboti). Drugim literatem, którego nazwisko związane jest z robotyką, jest Isaac Asimov, którego opowiadanie Runaround z 1942 roku uważane jest także za profetyczną zapowiedź ery robotów. Po literatach robotami zainteresowali się filmowcy, którzy w niezliczonych ekranizacjach wprowadzali różne androidy (czyli roboty człekokształtne) – oczywiście nie troszcząc się zupełnie o to, czy wymyślane przez nich maszyny są technicznie realizowalne, czy też nie. O techniczną realizowalność projektowanego robota zadbał natomiast Leonardo da Vinci, który poza tym, że był genialnym malarzem, architektem, filozofem, muzykiem, pisarzem, odkrywcą, matematykiem, anatomem i geologiem – był także znakomitym mechanikiem i natchnionym wynalazcą. Lista urządzeń technicznych wymyślonych przez Leonarda da Vinci jest zbyt długa, by ją tu przytaczać, natomiast z pewnością trzeba wskazać, że w jego szkicach z 1445 roku odnaleziono projekt mechanicznego rycerza, który mógł się sam poruszać. Nie wiadomo, czy Leonardo da Vinci swojego mechanicznego rycerza zbudował, czy też nie, ale w 2010 roku włoski artysta i mechanik Gabriele Niccolai na podstawie jego szkiców najpierw odtworzył mechanizm napędowy a potem całego robota – i okazało się, że był on zdolny do wykonywania pewnych prostych czynności. Pierwsze praktycznie użyteczne roboty bynajmniej nie przypominały człekokształtnych tworów z filmów science fiction, ani oczywiście robota-rycerza Leonarda da Vinci. Twórcy tych robotów doszli do wniosku, że odtwarzanie w mechanicznym pomocniku pełnej sylwetki człowieka jest niepotrzebne, bo jedynym elementem ludzkiego ciała, który jest potrzebny w przemyśle, jest ręka. Dlatego oglądając w fabrykach czy w laboratoriach naukowych współczesne roboty przemysłowe, niezorientowani obserwatorzy nieraz dziwią się ich wyglądowi. Roboty te bowiem wcale nie przypominają postaci całego człowieka, lecz są bardzo sprawnymi technicznymi odpowiednikami ludzkiej ręki – zresztą bardzo uproszczonej. Te trochę pokraczne, ale bardzo użyteczne roboty zaczęły być stosowane w przemyśle w latach 60. XX wieku. Pierwsza wytwórnia robotów przemysłowych ruszyła już w 1956 roku. Fabryka nazywała się Unimation i wytwarzała roboty o nazwie Unimate według projektu George’a Charlesa Devola, pierwszego człowieka, który opatentował koncepcję robota ( Patent 2,988,237). Fabrykanci, przyszli użytkownicy robotów, początkowo odnieśli się do koncepcji mechanicznej ręki z dużą rezerwą. Pierwszą linię produkcyjną częściowo obsługiwaną przez roboty uruchomiła w 1961 roku firma General Motors w fabryce Inland Fisher Guide Plant w Ewing Township (New Jersey). Roboty doskonale zdały egzamin. W ciągu 10 lat eksploatacji przepracowały 100 000 godzin i udowodniły, że mogą pracować szybko, wydajnie, a także – co jest szczególnie ważne – bardzo precyzyjnie. Dokładność pozycjonowania tych pierwszych robotów wynosiła 1/10 000 cala, co było jedną z przyczyn ich pozytywnej oceny przez użytkowników. Sukces robota Unimate spowodował, że w 1969 roku Victor Scheinman opracował (w Stanford University a potem w MIT) konstrukcję doskonalszego robota o nazwie PUMA. Nazwę tę tłumaczy się na dwa sposoby: Programmable Universal Machine for Assembly, albo Programmable Universal Manipulation Arm. Był to bardzo udany robot, który był produkowany w USA przez Westinghouse Electric, ale także w Europie przez firmę Nokia, znaną bardziej z produkcji telefonów komórkowych. Łącznie wyprodukowano kilka tysięcy robotów PUMA i były one bardzo popularne w różnych gałęziach przemysłu, a niektóre ich egzemplarze pracują do dziś. chrisalfa EBooki Cykle Fantasy i SF Asimov Isaac - 3 Cykle kpl Asimov Isaac - 01. Cykl Roboty pdf Użytkownik chrisalfa wgrał ten materiał 5 lata temu. Od tego czasu zobaczyło go już 359 osób, 161 z nich pobrało i opinie (0)Transkrypt ( 25 z dostępnych 189 stron) STRONA 1ISAAC ASIMOV ŚWIAT ROBOTÓW 1 TYTUŁ ORYGINAŁU: THE COMPLETE ROBOT PRZEŁOŻYŁ: EDWARD SZMIGIEL Książka dedykowana Marjorie Goldstein Dawidowi Bearingowi Hugh O’Neillowi, dla których właśnie piszę książki. STRONA 2„Roboty” to zbiór 31 opowiadań Isaaca Asimova, napisanych w latach 1939–1977 i po raz pierwszy zebranych w jednym tomie (większość z nich nie była jeszcze w Polsce publikowana). To właśnie Asimov uważany jest za „ojca” nowoczesnego opowiadania o robotach. Wymyślił termin robotyka i stworzył słynne trzy prawa robotyki, które każdy robot ma zakodowane w swym pozy tronowym mózgu. Dzięki tym mózgom istoty z metali, plastiku lub włókien syntetycznych potrafią radzić sobie w najbardziej zaskakujących sytuacjach. Na kartach książki spotkacie Państwo roboty, które zachowują się tak, jakby nie były zaprogramowane; roboty, które posłuszeństwo trzem prawom traktują zbyt dosłownie i roboty, które dążą do człowieczeństwa. Występują tu również ludzie: Mike Donovan i Greg Powell testujący modele eksperymentalne; Peter Bogert oraz cała reszta badaczy i projektantów z Korporacji Robots, a przede wszystkim niepowtarzalna doktor Susan Calvin — robopsycholog. Wielbiciele znakomitego pisarza, miłośnicy science fiction i robotów oraz wszyscy czytelnicy, którzy cenią zabawne, logiczne, intrygujące i pobudzające do refleksji opowiadania powitają z radością „Roboty” Asimova. Jest to książka dla każdego! STRONA 3WSTĘP Do czasu, kiedy miałem prawie dwadzieścia lat i byłem już zagorzałym czytelnikiem literatury science fietion, przeczytałem wiele opowiadań o robotach i stwierdziłem, że można je podzielić na dwie kategorie. W pierwszej znalazły się opowiadania opisujące roboty zagrażające człowiekowi. Nie muszę tego zbytnio wyjaśniać. Takie opowiadania były mieszaniną szczęku metalu i gardłowych odgłosów, zakładały, że „są rzeczy, których człowiek nie powinien wiedzieć”. Po pewnym czasie strasznie mi one obrzydły i nie mogłem ich znieść. Do drugiej kategorii (o wiele mniejszej) należały opowiadania o robotach sympatycznych i zazwyczaj poniewieranych przez okrutne istoty ludzkie. Te oczarowały mnie. Pod koniec 1938 roku na półkach księgarskich pojawiły się dwa takie opowiadania, które wywarły na mnie szczególne wrażenie. Pierwszym była nowela Eando Bindera pod tytułem Ja, Robot o świętym robocie o nazwisku Adam Link, a drugim opowiadanie Lestera del Reya zatytułowane Helen O’Loy, które wzruszyło mnie sportretowaniem robota będącego wszystkim, czym powinna być lojalna żona. Dlatego też, kiedy 10 czerwca 1939 roku (o tak, ja naprawdę mam skrzętnie prowadzony pamiętnik) zasiadłem do napisania mojego pierwszego opowiadania o robotach, nie miałem żadnej wątpliwości w jakiej konwencji chcę je napisać. Tak powstał Robbie, opowiadanie o robocie–niańce i małej dziewczynce, o miłości i nieprzychylnie nastawionej matce, o słabym ojcu, złamanym sercu i powtórnym połączeniu we łzach. Pierwotnie ukazało się ono pod znienawidzonym przeze mnie tytułem Nieznajomy towarzysz zabaw dziecinnych. Ale zdarzyło się coś dziwnego, gdy pisałem to pierwsze opowiadanie. Zacząłem myśleć o robotach jak o produktach technicznych, zbudowanych przez inżynierów. Zbudowanych z zabezpieczeniami, tak by nie stanowiły groźby, i zaprojektowanych do określonych prac. Z biegiem czasu starannie zaprojektowane roboty przemysłowe coraz częściej były obecne w moich opowiadaniach. Charakter tych opowiadań, drukowanych w poważnej literaturze science fiction, zmienił się całkowicie. Nastąpiło to zresztą u prawie wszystkich innych autorów. To mi dało dobre samopoczucie i przez wiele lat, a nawet dziesięcioleci, bez skrępowania przyznawałem, że jestem „ojcem nowoczesnego opowiadania o robotach”. Później dokonałem innych odkryć, które mnie zachwyciły. Odkryłem na przykład, że słowo „robotyka”, określające naukę o robotach, było wymyślone przeze mnie i nigdy przedtem nie stosowane. (Po raz pierwszy użyłem go w moim opowiadaniu pt. Zabawa w berka wydanym w 1942 roku). Słowo to weszło obecnie do powszechnego użytku. Istnieją czasopisma i książki, w których robotyka znajduje się w tytule. Powszechnie wiadomo w kręgach miłośników sf, że to ja wymyśliłem ten termin. Nie myślcie, że nie jestem z tego dumny. Niewielu jest ludzi, którzy ukuli pożyteczny termin naukowy, a choć zrobiłem to nieświadomie, nie mam zamiaru pozwolić, żeby ktokolwiek na świecie o tym zapomniał. Co więcej, w Zabawie w berka po raz pierwszy jasno i dokładnie omówiłem moje Trzy Prawa Robotyki i one również stały się sławne. Pisząc opowiadania o robotach nie miałem pojęcia, że roboty powstaną za mojego życia. Właściwie byłem pewien, że tak się nie stanie i postawiłbym na to masę pieniędzy. (Przynajmniej 15 centów, co jest moją granicą zakładu przy stawianiu na pewniaka). I oto 43 lata po napisaniu mojego pierwszego opowiadania o robotach rzeczywiście mamy STRONA 4roboty. A na dodatek, są one takie, jak je sobie poniekąd wyobrażałem: przemysłowe roboty, stworzone przez inżynierów do wykonywania określonych prac i z wbudowanymi zabezpieczeniami. Można je znaleźć w licznych fabrykach, szczególnie w Japonii, gdzie istnieją zakłady całkowicie zrobotyzowane. Linie montażowe w takich fabrykach są na każdym odcinku obsadzone przez roboty. Z pewnością te roboty nie są tak inteligentne, jak moje: nie są pozytronowe, a nawet nie są humanoidami. Jednakże rozwijają się szybko dążąc do większych zdolności i uniwersalności. Kto wie, czym będą za czterdzieści lat? Jednej rzeczy możemy być pewni. Roboty zmieniają świat i pchają go w kierunku, którego nie potrafimy przewidzieć. Skąd się wzięły te prawdziwe roboty? Ich głównym producentem jest firma Unimation, Inc. w Danbury w stanie Connecticut. Jest to przodujący wytwórca robotów przemysłowych, odpowiedzialny prawdopodobnie za jedną trzecią wszystkich zainstalowanych robotów. Prezesem firmy jest Joseph F. Engelberger, który założył ją pod koniec lat pięćdziesiątych. Tak się interesował robotami, że postanowił uczynić ich produkcję dziełem swojego życia. Ale w jaki sposób, u licha, tak wcześnie zainteresował się robotami? Według jego własnych słów roboty zafrapowały go w latach czterdziestych, kiedy był studentem fizyki na Uniwersytecie Columbia i czytał opowiadania o robotach napisane przez swojego kolegę ze studiów, Isaaca Asimova. Wielkie Nieba! Wiecie, w tych bardzo dawnych czasach nie pisałem opowiadań o robotach kierowany ambicją. Wszystko, czego pragnąłem, to sprzedać je, aby zarobić kilkaset dolarów, które miały mi pomóc w opłaceniu czesnego za studia, a poza tym chciałem zobaczyć swoje nazwisko w druku. Gdybym tworzył w jakimkolwiek innym gatunku literatury, nic więcej bym nie osiągnął. Ale ponieważ pisałem w konwencji science fiction i tylko dlatego zapoczątkowałem — nie będąc tego świadomy — łańcuch wydarzeń, które zmieniają oblicze świata. A propos, Joseph F. Engelberger wydał w 1980 roku książkę pod tytułem Robotyka w praktyce: zarządzanie i zastosowanie robotów przemysłowych (wydana przez American Management Associations) i był na tyle uprzejmy, że poprosił mnie o napisanie przedmowy. Wprawiło to sympatycznych pracowników wydawnictwa w zdumienie… Różne moje opowiadania ukazały się w przynajmniej siedmiu zbiorach. Dlaczego miały pozostawać tak rozrzucone? Skoro wydają się znacznie ważniejsze, niż komukolwiek się śniło (najmniej mnie samemu) w momencie ich napisania, dlaczego nie zgromadzić ich w jednym tomie? Nie trzeba było długo prosić mnie o zgodę, więc oto trzydzieści jeden opowiadań, jakieś 200 000 słów, napisanych na przestrzeni lat 1939–1977. STRONA 5NIEKTÓRE ROBOTY NIEPODOBNE DO LUDZI Nie ustawiam opowiadań o robotach w kolejności, w jakiej zostały napisane. Raczej grupuję je według treści. Na przykład w tym pierwszym rozdziale zajmuję się robotami, które kształtem różnią się od człowieka. Przypominają psa, samochód, skrzynkę. Dlaczego nie? Roboty przemysłowe, które wyprodukowano później, nie posiadają przecież ludzkiej postaci. Pierwsze opowiadanie, „Najlepszy przyjaciel chłopca”, nie znajduje się w żadnym z moich wcześniejszych zbiorów. Zostało ono napisane 10 września 1974 roku i możecie w nim znaleźć odległe echo opowiadania Robbie, które napisałem 35 lat wcześniej, a które pojawia się później w tym tomie. Przy okazji zauważcie, że w tych opowiadaniach jestem wierny konwencji prezentowania robotów, o jakiej wspomniałem na wstępie. Jednak w opowiadaniu „Sally” robot bardziej bliższy jest tej pierwszej, groźnej konwencji. No cóż, jeśli chcę coś takiego zrobić od czasu do czasu, to chyba mogę. Któż mnie powstrzyma? STRONA 6NAJLEPSZY PRZYJACIEL CHŁOPCA — Gdzie jest Jimmy, kochanie? — zapytał pan Anderson. — Na kraterze — odpowiedziała pani Anderson. — Nic mu się nie stanie. Robies jest z nim. Czy już przyjechał? — Tak. Przechodzi testy na kosmodromie. Właściwie sam nie mogę się doczekać, żeby go zobaczyć. Naprawdę nie widziałem żadnego, odkąd opuściłem Ziemię piętnaście lat temu. Oczywiście z wyjątkiem tych na filmach. — Jimmy nigdy nie widział żadnego — powiedziała pani Anderson. — Bo urodził się na Księżycu i nie może odwiedzić Ziemi. Myślę, że ten którego sprowadzam tutaj będzie pierwszym na Księżycu. — Kosztował wystarczająco dużo — powiedziała pani Anderson wzdychając cicho. — Utrzymanie Robiesa też niemało kosztuje — dodał pan Anderson. Jimmy był na kraterze, tak jak powiedziała jego matka. Według kryteriów ziemskich chłopiec przypominał wrzeciono. Był wysoki jak na dziesięciolatka. Ręce i nogi miał długie i zwinne. W skafandrze kosmicznym wyglądał na tęższego i bardziej przysadzistego, ale potrafił sobie radzić z grawitacją księżycową jak żadna istota urodzona na Ziemi. Jego ojciec już na starcie nie mógł dotrzymać mu kroku, kiedy Jimmy wyciągał nogi i ruszał w kangurzych podskokach. Zewnętrzna strona krateru opadała ku południu i Ziemia, która tkwiła zawieszona na południowym niebie (tam gdzie zawsze się znajdowała, patrząc z Księżycowego Miasta), była prawie w pełni, tak że cała pochyłość krateru pozostawała jasno oświetlona. Pochyłość opadała łagodnie i nawet ciężar skafandra nie mógł powstrzymać Jimmy’ego od wbiegnięcia na nią płynnymi podskokami, które wywoływały złudzenie, że grawitacja nie istnieje. — No dalej, Robies — krzyknął. Robies, który usłyszał wołanie przez radio, zapiszczał i ruszył za chłopcem. Choć Jimmy był specjalistą w bieganiu, nie potrafił prześcignąć Robiesa, który nie potrzebował skafandra, miał cztery nogi i ścięgna ze stali. Robies poszybował nad głową Jimmy’ego, koziołkując i lądując prawie pod stopami chłopca. — Nie popisuj się, Robies — powiedział Jimmy — i pozostań w zasięgu wzroku. Robies ponownie zakwilił specjalnym piskiem, który oznaczał „tak”. — Nie ufam ci, ty krętaczu — krzyknął Jimmy i dał susa w górę przenosząc się nad zakrzywionym górnym skrajem ściany krateru na wewnętrzny stok. Ziemia zapadła się poniżej szczytu ściany krateru i nagle wokół chłopca zapanowała głęboka ciemność. Ciepła, przyjazna ciemność zacierająca różnicę między ziemią i niebem, gdyby nie migotanie gwiazd. Jimmy’emu właściwie nie wolno było bawić się po ciemnej stronie ściany krateru. Dorośli mówili, że to niebezpieczne, ale pewnie dlatego, że nigdy tam sami nie byli. Podłoże było równe i skrzypiące, a Jimmy znał dokładnie położenie każdego z niewielu kamieni. Poza tym czy mogło być niebezpieczne pędzenie przez ciemność, gdy podskakujący wokoło, piszczący i świecący Robies był tuż przy nim? Nawet bez świecenia Robies potrafił przy pomocy radaru określić, gdzie się znajdują. Chłopcu nie mogło się stać nic złego, kiedy Robies był w pobliżu. Podstawiał mu nogę, gdy Jimmy za bardzo zbliżał się do skały, wskakiwał na niego, aby mu okazać swoją ogromną miłość lub krążył dookoła i skrzypiał piskiem niskim i przerażonym, kiedy Jimmy chował się za skałą. Jednak cały czas wiedział bardzo dobrze, gdzie chłopiec się znajduje. Pewnego razu Jimmy położył się nieruchomo, udając że jest ranny, a Robies włączył STRONA 7alarm radiowy i mieszkańcy Księżycowego Miasta w pośpiechu przybyli na miejsce. Ojciec skarcił go za ten figiel i chłopiec nigdy więcej nie próbował podobnych sztuczek. Akurat gdy sobie przypomniał tamto wydarzenie, usłyszał głos ojca na swojej prywatnej fali. — Jimmy, wracaj. Mam ci coś do powiedzenia. Teraz Jimmy był bez skafandra i umyty. Zawsze trzeba było się obmyć po powrocie z zewnątrz. Nawet Robies musiał być spryskany, ale on to uwielbiał. Stał na czworakach — drżące i troszeczkę świecące małe ciało długości ponad trzydziestu centymetrów oraz mała głowa bez ust, z dwoma szklanymi oczami i wypukłością, w której mieścił się mózg. Piszczał, aż pan Anderson powiedział: — Spokój, Robies. Pan Anderson uśmiechał się. — Mamy coś dla ciebie, Jimmy. Teraz jest na kosmodromie, ale będziemy go mieli jutro po ukończeniu wszystkich testów. Pomyślałem sobie, że powiem ci już teraz. — Z Ziemi, tato? — Pies z Ziemi, synu. Prawdziwy pies. Szczenię szkockiego teriera. Pierwszy pies na Księżycu. Już nie będziesz potrzebował Robiesa. Wiesz, nie możemy ich trzymać razem i jakiś inny chłopiec lub dziewczynka dostanie Robiesa. Wydawało się, że czeka, aż Jimmy coś powie, a potem sam rzekł: — Przecież wiesz, co to jest pies, Jimmy. To prawdziwe stworzenie. Robies to tylko mechaniczna imitacja, robot–pies. Stąd się wzięła jego nazwa. Jimmy zasępił się. — Robies nie jest imitacją, tato. To mój pies. — Nieprawdziwy, Jimmy. Robies to tylko stal, druty i prosty mózg pozytronowy. On nie jest żywy. — On robi wszystko, co chcę, tato. On mnie rozumie. Jasne, on jest żywy. — Nie, synu. Robies jest tylko maszyną. Jest po prostu zaprogramowany. Pies jest żywy. Jak już będziesz miał psa, nie będziesz chciał Robiesa. — Psu będzie potrzebny skafander, prawda? — Tak, oczywiście. Ale będzie wart tego wydatku i przyzwyczai się do skafandra. A w Mieście nie będzie go potrzebował. Zobaczysz różnicę, kiedy już tu będzie. Jimmy spojrzał na Robiesa, który znowu kwilił, sprawiał wrażenie przestraszonego. Jimmy wyciągnął ręce i Robies jednym skokiem znalazł się na nich. — Jaka będzie różnica między Robiesem i psem? — zapytał chłopiec. — Trudno to wyjaśnić — odpowiedział pan Anderson — ale łatwo to będzie zauważyć. Pies naprawdę będzie cię kochał. Robiesa tylko tak zaprogramowano, żeby się zachowywał, jak gdyby cię kochał. — Ale, tatusiu, nie wiemy, co jest wewnątrz psa, ani jakie są jego uczucia. Może on też tylko tak się zachowuje? Pan Anderson zamyślił się. — Jimmy, poznasz różnicę, kiedy doświadczysz miłości żywego stworzenia. Jimmy mocno przytulił Robiesa. Chłopiec zmarszczył czoło, a jego zdesperowane spojrzenie oznaczało, że nie zmieni zdania. — Ale co za różnica, w jaki sposób one się zachowują? A czy nie liczy się to, co ja czuję? Kocham Robiesa i właśnie to się liczy. I mały robot — pies, który nigdy w swoim istnieniu nie był przytulany tak mocno, zakwilił wysokimi i szybkimi piskami — piskami szczęścia. STRONA 8SALLY Sally nadjeżdżała drogą od jeziora, więc pomachałem jej ręką i zawołałem ją po imieniu. Zawsze lubiłem patrzeć na Sally. Rozumiecie, lubiłem je wszystkie, ale Sally była z nich najładniejsza. Co do tego nie ma po prostu dwóch zdań. Kiedy pomachałem jej, ruszyła trochę szybciej, nie tracąc nic ze swego dostojeństwa. Zawsze taka była. Jechała szybciej, żeby pokazać, że też się cieszy widząc mnie. Powiedziałem do mężczyzny stojącego obok: — To jest Sally. Uśmiechnął się do mnie i skinął głową. Wprowadziła go pani Hester. — Jake, to jest pan Gellhorn. Przypominasz sobie, że przysłał list z prośbą o spotkanie — powiedziała. Tak naprawdę, to była tylko gadanina. Mam milion rzeczy do zrobienia na Farmie i rzeczą, na którą po prostu nie mogę marnotrawić czasu jest poczta. Dlatego trzymam na Farmie panią Hester. Mieszka niedaleko, jest dobra w załatwianiu głupstw, nie zawraca mi tym głowy, a przede wszystkim lubi Sally i całą resztę. Niektórzy ludzie ich nie lubią. — Miło mi pana widzieć, panie Gellhorn — powiedziałem. — Raymond J. Gellhorn — przedstawił się i podał mi rękę, którą uścisnąłem. Był raczej dużym facetem, o pół głowy wyższym ode mnie i szerszym też. Miał mniej więcej połowę moich lat, około trzydziestki. Czarne włosy, gładko przylizane i z przedziałkiem na środku oraz cienki wąsik, bardzo równo przystrzyżony. Kości szczękowe powiększały się mu pod uszami i sprawiały, że wyglądał jak osoba cierpiąca na lekki przypadek świnki. Byłby urodzony do roli łotra, więc założyłem, że równy z niego facet. — Jestem Jacob Folkers — powiedziałem. — W czym mogę panu pomóc? Uśmiechnął się. Był to uśmiech duży, szeroki, odsłaniający białe zęby. — Może mi pan opowiedzieć trochę o swojej Farmie, jeśli nie ma pan nic przeciwko. Usłyszałem, jak Sally zbliża się do mnie od tyłu i wyciągnąłem rękę. Podsunęła się pod nią, a twardy, błyszczący lakier jej błotnika był ciepły. — Ładny automobil — zauważył Gellhorn. To jeden ze sposobów nazywania rzeczy po imieniu. Sally była kabrioletem–limuzyną, rocznik 2045, z pozytronowym silnikiem Hennisa–Carletona i podwoziem Armata. Miała najczystsze, najdoskonalsze linie, jakie kiedykolwiek widziałem. Przez pięć lat była moją ulubienicą i włożyłem w nią wszystko, co potrafiłem sobie wymarzyć. Przez cały ten czas za jej kierownicą nigdy nie siedział żaden człowiek. Ani razu. — Sally — powiedziałem, poklepując ją delikatnie — poznaj pana Gellhorna. Szum cylindrów Sally ożywił się nieco. Uważnie nasłuchiwałem odgłosu stukania. Ostatnio słyszałem stukot w silniku prawie we wszystkich samochodach i zmiana oleju nic nie pomagała. Jednak tym razem Sally była tak idealna jak lakier na jej karoserii. — Czy wszystkie pana samochody mają imiona? — zapytał Gellhorn. Sprawiał wrażenie rozbawionego, a pani Hester nie lubi ludzi, którzy sprawiają wrażenie, że się nabijają z Farmy. Powiedziała więc ostro: — Oczywiście. Samochody mają prawdziwe osobowości, prawda Jake? Wszystkie sedany są rodzaju męskiego, a kabriolety — limuzyny rodzaju żeńskiego. Gellhorn znowu się uśmiechnął. — I trzyma je pani w oddzielnych garażach? Pani Hester rzuciła mu piorunujące spojrzenie. STRONA 9Gellhorn zwrócił się do mnie: — A teraz zastanawiam się, czy mógłbym porozmawiać z panem w cztery oczy, panie Folkers? — To zależy — odrzekłem. — Czy pan jest reporterem? — Nie, proszę pana. Jestem agentem handlowym. Rozmowa między nami nie jest przeznaczona do publicznej wiadomości. Zapewniam pana, że interesuje mnie zachowanie ścisłej tajemnicy. — Przejdźmy się trochę tą drogą. Jest tam ławka, z której możemy skorzystać. Ruszyliśmy. Pani Hester oddaliła się. Sally podążała za nami w bliskiej odległości. — Nie będzie pan miał nic przeciwko, jeśli Sally pojedzie z nami, prawda? — zapytałem. — Oczywiście, że nie. Nie może powtórzyć naszych słów, prawda? — zaśmiał się z własnego żartu, wyciągnął rękę i potarł chłodnicę Sally. Sally zwiększyła obroty silnika i Gellhorn szybko cofnął rękę. — Nie jest przyzwyczajona do obcych — wyjaśniłem. Usiedliśmy na ławce pod wielkim dębem, skąd mogliśmy popatrzeć na prywatną autostradę po drugiej stronie małego jeziora. Było ciepło i na szosę wyjechało sporo samochodów, przynajmniej trzydzieści. Nawet z tej odległości widziałem, że Jeremiah wykonuje swój zwyczajny manewr kaskaderski: podkradł się od tyłu do jakiegoś statecznego, starszego modelu, a potem po gwałtownym dodaniu gazu — specjalnie po to, żeby piszczały hamulce — wyprzedził go z wyjącym silnikiem. Dwa tygodnie wcześniej całkiem zepchnął starego Angusa z asfaltu i wyłączyłem mu silnik na dwa dni. Obawiam się jednak, że to niewiele pomogło i wygląda na to, że nie da się z tym nic zrobić. Jeremiah to model sportowy, a taki typ jest strasznie popędliwy. — A więc, panie Gellhorn — rzekłem — czy mógłby mi pan powiedzieć, po co panu informacje? Gellhorn jednak rozglądał się dookoła. — To rzeczywiście zdumiewające miejsce, panie Folkers — powiedział. — Chciałbym, żeby pan do mnie mówił Jake. Każdy tak mówi. — W porządku, Jake. Ile masz tutaj samochodów? — Pięćdziesiąt jeden. Co roku otrzymujemy jeden lub dwa nowe. Jednego roku dostaliśmy pięć. Jeszcze nie straciliśmy żadnego. Wszystkie są w doskonałym stanie. Mamy nawet model Mat–O–Mot, rocznik 15, też na chodzie. Jeden z pierwszych pojazdów automatycznych. Był pierwszym samochodem tutaj. Dobry, stary Matthew. Teraz przez większość dnia pozostawał w garażu, ale wtedy był przodkiem wszystkich samochodów napędzanych pozytronowo. Były to czasu, kiedy niewidomi weterani wojny, chorzy na porażenie obu kończyn górnych lub dolnych i przywódcy państwa stanowili jedyną kategorię osób, które jeździły pojazdami automatycznymi. Ale Samson Harridge, mój szef, miał wystarczająco dużo pieniędzy, żeby zdobyć taki pojazd. W tamtym okresie byłem jego szoferem. Ta myśl sprawia, że czuję się stary. Pamiętam czasy, kiedy nie było na świecie automobilu, który okazałby się na tyle rozgarnięty, żeby znaleźć drogę do własnego domu. Prowadziłem martwe bryły mechaniczne, które przez cały czas potrzebowały ręki człowieka przy urządzeniach sterujących. Co roku takie maszyny zabijały dziesiątki tysięcy ludzi. Pojazdy automatyczne załatwiły sprawę. Oczywiście mózg pozytronowy reaguje o wiele szybciej niż oko ludzkie i ludziom opłacało się trzymać ręce z dala od urządzeń sterujących. Wsiadało się, wyznaczało miejsce docelowe i pozwalało pojazdowi jechać po swojemu. Teraz przyjmujemy to jako rzecz oczywistą, ale pamiętam dni, kiedy wyszły pierwsze prawa wyrzucające stare maszyny z autostrad i ograniczające podróż pojazdów automatycznych. Chryste, ale to była granda. Określano to wszelkimi epitetami, od komunizmu do faszyzmu, ale autostrady STRONA 10opustoszały, zabijało się mniej ludzi, a poza tym łatwiej się było przemieszczać. Pojazdy automatyczne były oczywiście od dziesięciu do stu razy droższe od samochodów kierowanych ręcznie i niewiele osób mogło sobie pozwolić na taki prywatny pojazd. Przemysł wyspecjalizował się w produkcji automatycznych omnibusów. Zawsze można było zadzwonić do firmy i zlecić, żeby omnibus zatrzymał się za parę minut przy twoich drzwiach i zawiózł cię tam, dokąd chciałeś pojechać. Zazwyczaj trzeba było jechać z innymi, którzy podążali w twoim kierunku, ale cóż w tym złego? Samson Harridge miał jednak swój prywatny samochód i poszedłem do niego z chwilą dostarczenia pojazdu. Jeszcze wtedy nie nazywałem tego samochodu Matthew. Nie wiedziałem, że pewnego dnia będzie dziekanem Farmy. Wiedziałem tylko, że tracę przez niego pracę i strasznie mi się to nie podobało. — Już nie będzie mnie pan potrzebował, panie Harridge? — zapytałem. — Dlaczego jesteś taki roztrzęsiony, Jake? — odparł pytaniem. — Chyba nie myślisz, że zdam się na pastwę takiego wynalazku? Ty pozostań przy układzie sterowania. — Ale on sam działa, panie Harridge — powiedziałem. — Obserwuje szosę, odpowiednio reaguje na przeszkody, ludzi i inne samochody, i pamięta, jakimi drogami ma jechać. — Tak mówią. Tak mówią. W każdym razie ty siedzisz za kierownicą, tak na wszelki wypadek. Zabawne, jak można polubić samochód. Nie minęło wiele czasu, a ja już go nazywałem Matthew i spędzałem cały czas polerując go na błysk i pilnując, aby jego silnik bez przerwy pracował. Mózg pozytronowy pozostaje w najlepszej kondycji, gdy ma ciągłą kontrolę nad swoim podwoziem, co oznacza, że warto trzymać pełen bak po to, aby silnik mógł się obracać powoli w dzień i w nocy. Po pewnym czasie doszło do tego, że po dźwięku silnika potrafiłem poznać, jak się Matthew czuje. Na swój własny sposób Harridge też polubił Matthew. Nie miał nikogo innego, kogo mógłby lubić. Rozwiódł się i przeżył trzy żony i pięcioro dzieci oraz troje wnuków. Więc kiedy umarł, nie dziwił nikogo fakt, że kazał przekształcić swoją posiadłość w Farmę Dla Automobili Na Emeryturze, ze mną jako zarządcą i Matthew jako pierwszym członkiem dystyngowanej linii. To się okazało moim życiem. Nigdy się nie ożeniłem. Nie można się ożenić i nadal doglądać pojazdów automatycznych tak, jak się powinno to robić. Gazetom wydawało się, że to zabawne, ale po pewnym czasie przestano na ten temat żartować. Na temat niektórych rzeczy nie można żartować. Być może nigdy nie byliście w stanie pozwolić sobie na pojazd automatyczny i być może też nigdy nie będziecie w stanie, ale zawierzcie mi, człowiek musi je z czasem pokochać. Ciężko pracują i są bardzo przywiązane. Trzeba człowieka bez serca, żeby poniewierać taki pojazd, albo patrzeć, jak jest poniewierany. Doszło do tego, że posiadacz pojazdu automatycznego po pewnym czasie robił zapis o przekazaniu pojazdu na Farmę, jeśli nie miał spadkobiercy, na którym mógłby polegać, że weźmie on pojazd pod dobrą opiekę. Wyjaśniłem to wszystko Gellhornowi. — Pięćdziesiąt jeden samochodów! To stanowi dużą sumę pieniędzy — zauważył. — Początkowo każdy wart był minimum pięćdziesiąt tysięcy — wyjaśniłem. — Teraz o wiele więcej. Zrobiłem przy nich różne rzeczy. — Utrzymywanie Farmy musi kosztować dużo pieniędzy. — Ma pan rację. Farma jest przedsięwzięciem niedochodowym, nie płacimy więc podatków i, oczywiście, nowe pojazdy przybywające na Farmę zazwyczaj mają dołączone fundusze kredytowe. Jednak koszty bez przerwy rosną. Muszę utrzymywać odpowiedni standard na Farmie; kładę nowe drogi asfaltowe i naprawiam stare; benzyna, olej, naprawy i nowe gadżety. Wszystko to kosztuje. STRONA 11— I spędził pan przy tym wiele czasu. — Z pewnością, panie Gellhorn. Trzydzieści trzy lata. — Nie wydaje się, żeby pan sam dużo z tego miał. — Nie? Zaskakuje mnie pan, panie Gellhorn. Mam Sally i pięćdziesiąt innych. Niech pan na nią spojrzy. Uśmiechnąłem się od ucha do ucha. Nie mogłem się powstrzymać. Sally była czysta prawie do bólu. Jakiś insekt musiał skonać na przedniej szybie lub wylądował na niej o jeden pyłek za dużo, więc Sally wzięła się do pracy. Wysunęła się mała rurka i wypuściła strugę tergosolu na całą szybę. Ciecz rozpłynęła się szybko po silikonowej powłoce i wycieraczki natychmiast wskoczyły na swoje miejsce, przesuwając się po szybie i wciskając wodę do kanaliku, który odprowadzał ją, kropla po kropli, na ziemię. Ani jedna kropla wody nie dostała się na jej błyszczącą maskę w kolorze zielonego jabłuszka. Wycieraczka i rurka ze środkiem czyszczącym wskoczyły z powrotem na miejsce i zniknęły. — Nigdy nie widziałem, żeby pojazd automatyczny robił coś podobnego — powiedział Gellhorn. — Chyba nie — przyznałem. — Zamontowałem to specjalnie na naszych samochodach. Są czyste. Ciągle szorują swoje szyby. Lubią to. Na Sally zamontowałem nawet rozpylacz z woskiem. Każdego wieczora poleruje się sama, aż można się przejrzeć w dowolnej części samochodu a nawet ogolić. Jeśli uda mi się uzbierać pieniądze, zainstaluję to na pozostałych dziewczynkach. Kabriolety–limuzyny są bardzo próżne. — Mogę ci powiedzieć, jak uzbierać pieniądze, jeżeli to cię interesuje. — To mnie zawsze interesuje. Jak? — Czyż to nie jest oczywiste, Jake? Każdy z twoich samochodów jest wart minimum pięćdziesiąt tysięcy, jak powiedziałeś. Założę się, że większość z nich jest warta miliony. — Więc? — Czy myślałeś kiedyś o sprzedaniu kilku z nich? Potrząsnąłem głową. — Chyba nie zdaje pan sobie z tego sprawy, panie Gellhorn, ale ja nie mogę sprzedać żadnego. One należą do Farmy, nie do mnie. — Pieniądze poszłyby do kasy Farmy. — Dokumenty założycielskie Farmy zastrzegają, że samochody mają być pod nieprzerwaną opieką. Nie mogą zostać sprzedane. — A co z silnikami? — Nie rozumiem pana. Gellhorn zmienił pozycję, a jego głos stał się poufny. — Słuchaj no, Jake, pozwól, że wyjaśnię sytuację. Jest duży rynek na prywatne pojazdy automatyczne, jeśli tylko można by je uczynić wystarczająco tanimi. Zgadza się? — To żaden sekret. — A dziewięćdziesiąt pięć procent ceny to silnik. Zgadza się? Wiem, skąd możemy zdobyć zapas karoserii. Wiem też, gdzie możemy sprzedać pojazdy automatyczne po dobrej cenie — dwadzieścia lub trzydzieści tysięcy za tańsze modele, może pięćdziesiąt lub sześćdziesiąt za lepsze egzemplarze. Wszystko, czego mi potrzeba, to silniki. Widzisz rozwiązanie? — Nie widzę, panie Gellhorn. — Widziałem, ale chciałem, żeby powiedział to na głos. — Rozwiązanie jest właśnie tutaj. Masz ich pięćdziesiąt jeden. Jesteś ekspertem w mechanice automobilowej, Jake. Musisz być. Mógłbyś odłączyć silnik i włożyć go do innego samochodu, tak że nikt by nie widział różnicy. — Byłoby to niezupełnie etyczne. STRONA 12— Nie robiłbyś krzywdy samochodom. Wyświadczałbyś im przysługę. Wykorzystaj swoje starsze samochody. Wykorzystaj tego starego Mat–O–Mota. — Zaraz, chwileczkę, panie Gellhorn. Silnik i karoseria to nie dwie oddzielne rzeczy. To jedna całość. Te silniki są przyzwyczajone do swoich karoserii. Nie byłyby szczęśliwe w innych samochodach. — W porządku, to jest argument. To jest bardzo dobry argument, Jake. Byłoby to jak zabranie twojego rozumu i włożenie go do czaszki kogoś innego. Zgadza się? Nie sądzisz, że spodobałoby ci się to? — Nie sądzę. — A co byś powiedział, gdybym zabrał twój rozum i włożył go do ciała młodego sportowca. Co ty na to, Jake? Nie jesteś już młodzieniaszkiem. Gdybyś miał taką szansę, nie cieszyłbyś się, że masz ponownie dwadzieścia lat? To właśnie proponuję niektórym z twoich pozytronowych silników. Będą włożone do nowych karoserii, rocznik 57. Najnowsza konstrukcja. Roześmiałem się. — W tym nie ma zbyt wiele sensu, panie Gellhorn. Niektóre z naszych samochodów mogą być stare, ale mają dobrą opiekę. Nikt nimi nie jeździ. Mogą robić, co chcą. Są na emeryturze, panie Gellhorn. Nie chciałbym dwudziestoletniego ciała, jeśli oznaczałoby to kopanie rowów przez resztę mojego nowego życia i ciągłe cierpienie na niedostatek jedzenia… Jak ci się wydaje, Sally? Dwoje drzwi Sally otworzyło się i zamknęło ze zamortyzowanym trzaskiem. — A to co? — zapytał Gellhorn. — W taki sposób Sally się śmieje. Gellhorn zmusił się do uśmiechu. Chyba zdawało mu się, że robię brzydki żart. — Mów do rzeczy, Jake — powiedział. — Samochody są po to zrobione, żeby nimi jeździć. Prawdopodobnie nie są szczęśliwe, jeśli się nimi nie jeździ. — Od pięciu lat nikt nie prowadził Sally — powiedziałem. — Według mnie wygląda na szczęśliwą. — Ciekawe. Podniósł się i podszedł powoli do Sally. — Cześć Sally, co byś powiedziała na przejażdżkę? Silnik Sally przyśpieszył obroty. Cofnęła się. — Niech pan jej nie naciska, panie Gellhorn — powiedziałem. — Jest bardzo płochliwa. Dwa sedany były jakieś sto metrów dalej na drodze. Zatrzymały się. Być może, na swój własny sposób, obserwowały. Nie zawracałem sobie nimi głowy. Oczy utkwiłem w Sally. — Spokojnie, Sally — powiedział Gellhorn. Skoczył do przodu i schwycił klamkę od drzwi. Oczywiście ani drgnęła. — Chwilę temu otwierała się — powiedział. — Automatyczny zamek — wyjaśniłem. — Sally ma poczucie intymności. Puścił klamkę, a potem wolno i z premedytacją powiedział: — Samochód z poczuciem intymności nie powinien jeździć z opuszczonym dachem. Cofnął się trzy lub cztery kroki, a potem szybko — tak szybko, że nie mogłem zrobić kroku, aby go powstrzymać — rzucił się do przodu i wskoczył do samochodu. Całkowicie zaskoczył Sally, ponieważ lądując w środku wyłączył zapłon, zanim zdążyła go unieruchomić. Po raz pierwszy od pięciu lat silnik Sally był wyłączony. Zdaje mi się, że krzyknąłem, ale Gellhorn ustawił przełącznik na obsługę ręczną i też unieruchomił go w tym położeniu. Zapalił silnik. Sally znowu ożyła, ale nie miała swobody działania. Ruszył w górę drogi. Sedany wciąż tam stały. Nawróciły i niezbyt szybko odjechały. STRONA 13Przypuszczam, że to wszystko było dla nich zagadką. Jednym z sedanów był Giuseppe z fabryki w Mediolanie, drugi nazywał się Stephen. Trzymały się zawsze razem. Oba były nowe na Farmie, ale pozostawały tu wystarczająco długo, by wiedzieć, że nasze samochody po prostu nie mają kierowców. Gellhorn jechał prosto przed siebie i kiedy do sedanów w końcu dotarło, że Sally nie zwolni, że nie może zwolnić, było zbyt późno na coś innego niż panikę. Rzuciły się do ucieczki, każdy w przeciwną stronę, a Sally pogalopowała między nimi jak strzała. Steve wyrżnął w ogrodzenie jeziora i potoczył się, aż wyhamował w trawie i błocie, nie dalej niż piętnaście centymetrów od skraju jeziora. Giuseppe podskakiwał niemrawo, aż stanął dęba na poboczu drogi. Podprowadziłem Steve’a z powrotem na autostradę i próbowałem dojść, jakie szkody — jeśli w ogóle jakieś były — powstały w wyniku uderzenia w ogrodzenie, kiedy powrócił Gellhorn. Gellhorn otworzył drzwi Sally i wysiadł. Przechylając się do tyłu wyłączył zapłon po raz drugi. — No — powiedział — zdaje mi się, że zrobiłem dla niej dużo dobrego. Pohamowałem wściekłość. — Dlaczego z rozpędem przebił się pan przez sedany? Nie było ku temu powodu. — Spodziewałem się, że zjadą z drogi. — Zjechały. Jeden przejechał przez ogrodzenie. — Przykro mi, Jake — powiedział. — Myślałem, że zareagują szybciej. Wiesz, jak to jest. Byłem w wielu automatobusach, ale w prywatnym pojeździe automatycznym, zaledwie dwa lub trzy razy w swoim życiu, a teraz po raz pierwszy prowadziłem taki pojazd. Nie dziw się więc, Jake. Wzięło mnie kierowanie takim pojazdem, a niezły ze mnie twardziel. Mówię ci, nie musimy spuszczać więcej niż dwadzieścia procent ceny katalogowej, żeby osiągnąć dobry rynek, a to by oznaczało dziewięćdziesięcioprocentowy zysk. — Który byśmy podzielili? — Pół na pół. I pamiętaj, że to ja biorę na siebie całe ryzyko. — W porządku. Wysłuchałem pana. Teraz niech pan wysłucha mnie. — Uniosłem głos, ponieważ byłem po prostu zbyt wściekły, żeby się dalej bawić w uprzejmości. — Kiedy gasi się silnik Sally, zadaje się jej ból. Jak by się panu podobało zostać skopanym do nieprzytomności? To właśnie się robi Sally, gasząc jej silnik. — Przesadzasz, Jake. Automatobusy wyłącza się na każdą noc. — Jasne, dlatego nie chcę, żeby któryś z moich chłopców lub któraś z dziewczynek znalazła się w pańskich wymyślnych karoseriach rocznik 57, gdzie nie będę wiedział, jak się je traktuje. Automatobusom remonty kapitalne obwodów pozytronowych potrzebne są co kilka lat. Obwodów Matthew nie ruszano przez dwadzieścia lat. W porównaniu z tym, co może mu pan zaoferować? — No cóż, w tej chwili jesteś podekscytowany. Przypuśćmy, że przemyślisz moją propozycję, kiedy ochłoniesz, i skontaktujesz się ze mną. — Przemyślałem ją. Jeśli kiedykolwiek znów pana zobaczę, zadzwonię po policję. Jego usta stwardniały i zeszpetnialy. — Poczekaj chwileczkę, staruszku z lamusa — powiedział. Skontrowałem: — To pan poczekaj chwileczkę. To jest teren prywatny i rozkazuję panu go opuścić. Wzruszył ramionami. — No cóż, zatem do widzenia. — Pani Hester wyprowadzi pana z Farmy. I niech się pan postara, żeby to do widzenia było na zawsze. Ale nie było na zawsze. Zobaczyłem go dwa dni później. A raczej dwa i pół dnia, ponieważ gdy STRONA 14widziałem go po raz pierwszy, zbliżało się południe, a do naszego ponownego spotkania doszło krótko po północy. Kiedy włączył światło, usiadłem na łóżku mrugając, aż zorientowałem się, co się dzieje. Z chwilą gdy już widziałem, nie potrzeba było wielu wyjaśnień. Właściwie nie potrzeba było żadnych. W prawej pięści trzymał pistolet, którego paskudna mała lufa iglicowa ledwie wystawała spomiędzy dwóch palców. Wiedziałem, że wszystko, co musi zrobić, to zwiększyć nacisk ręki i będę rozerwany na pół. — Ubierz się, Jake — rozkazał. Nie poruszyłem się. Obserwowałem go tylko. — Słuchaj, Jake, znam sytuację — powiedział. — Przypominasz sobie, że odwiedziłem cię dwa dni temu. Nie masz tutaj żadnych strażników, żadnych ogrodzeń pod napięciem, żadnych sygnałów ostrzegawczych. Nic. — Nie potrzebuję ich. Tymczasem nic nie powstrzymuje pana od odejścia, panie Gellhorn. Na pana miejscu tak bym właśnie zrobił. Tutaj może być bardzo niebezpiecznie. Zaśmiał się krótko. — Jest niebezpiecznie, dla każdego po niewłaściwej stronie pistoletu piąstkowego. — Widzę go — powiedziałem. — Wiem, że pan go ma. — No to ruszaj się. Moi ludzie czekają. — Nie, panie Gellhorn. Nie prędzej niż powie mi pan, czego pan chce, i prawdopodobnie nawet wtedy nie. — Przedwczoraj złożyłem ci propozycję. — Odpowiedź nadal brzmi nie. — Teraz propozycja obejmuje coś więcej. Przyszedłem tu z kilkoma ludźmi i automatobusem. Masz szansę pójść ze mną i odłączyć dwadzieścia pięć silników pozytronowych. Nie obchodzi mnie, które wybierzesz. Załadujemy je do automatobusu i zabierzemy ze sobą. Po pozbyciu się ich dopilnuję, żebyś dostał uczciwą dolę. — Przypuszczam, że mam na to pańskie słowo. Zachowywał się tak, jakby nie zauważył, że jestem sarkastyczny. — Masz. — potwierdził. — Nie — powiedziałem. — Jeśli upierasz się przy odmowie, zajmiemy się tym po swojemu. Sam odłączę silniki, tylko że odłączę wszystkie pięćdziesiąt jeden. — Nie jest łatwo odłączyć silnik pozytronowy, panie Gellhorn. Czy jest pan specjalistą od robotyki? Nawet jeśli pan jest, wie pan, te silniki zostały przeze mnie zmodyfikowane. — Wiem o tym, Jake. I mówiąc szczerze, nie jestem specjalistą. Mogę zniszczyć dość dużo silników przy próbie wyciągnięcia ich. Dlatego będę musiał popracować nad nimi wszystkimi, jeśli odmówisz współpracy. Rozumiesz, kiedy skończę może mi zostać dwadzieścia pięć sztuk. Pierwsze, którymi się zajmę, ucierpią prawdopodobnie najbardziej. Dopóki nie dojdę do wprawy, rozumiesz. I jeśli sam się do nich wezmę, zacznę chyba od Sally. — Nie wierzę, że mówi pan poważnie, panie Gellhorn — powiedziałem. — Mówię poważnie, Jake — odparł, pozwolił, żeby jego słowa powoli docierały do mojej świadomości. — Jeśli zechcesz pomóc, możesz zatrzymać Sally. W przeciwnym razie narażona będzie na bardzo poważną szkodę. Przykro mi. — Pójdę z panem — powiedziałem — ale dam panu jeszcze jedno ostrzeżenie. Będzie pan w tarapatach, panie Gellhorn. Moje ostatnie słowa wydały mu się bardzo zabawne. Śmiał się cicho, gdy razem schodziliśmy po schodach. STRONA 15Automatobus stał przed podjazdem do pomieszczeń garażowych. Obok niego majaczyły cienie trzech ludzi, a ich latarki zapaliły się, gdy zbliżyliśmy się. Gellhorn powiedział cicho: — Mam staruszka. Idziemy. Podjedźcie samochodem i zaczynamy. Jeden z ludzi przechylił się do środka i przycisnął odpowiednie przyciski na tablicy sterowniczej. Ruszyliśmy podjazdem, a automatobus podążał za nami posłusznie. — Nie wjedzie do garażu — powiedziałem. Nie zmieści się w drzwi. Nie mamy tutaj automatobusów. Tylko samochody prywatne. — W porządku — powiedział Gellhorn. — Zjedźcie nim na trawnik i trzymajcie go w ukryciu. Usłyszałem brzęczenie samochodów, kiedy byliśmy jeszcze dziesięć metrów od garażu. Zazwyczaj uspokajały się, gdy wchodziłem do garażu. Tym razem nie uspokoiły się. Myślę, że wiedziały, iż w pobliżu są obcy, a kiedy ukazały się twarze Gellhorna i pozostałych, zaczęły bardziej hałasować. Każdy silnik turkotał z ożywieniem i nieregularnie stukał, aż w całym garażu klekotało. Światła zapaliły się automatycznie po naszym wejściu. Gellhornowi hałas samochodów wydawał się nie przeszkadzać, ale pozostała trójka wyglądała na zaskoczoną i niespokojną. Mieli wygląd wynajętych zbirów; wygląd, na który składały się nie tak bardzo cechy fizyczne jak pewna ostrożność w oku i mina winowajcy. Znałem ten typ i nie martwiłem się. Jeden z nich powiedział: — Do diabła, one spalają paliwo. — Moje samochody zawsze to robią — odparłem sztywno. — Ale nie dzisiejszej nocy — powiedział Gellhorn. — Wyłącz je. — To nie takie proste, panie Gellhorn — powiedziałem. — Zaczynaj! — rozkazał. Stałem w miejscu. Pewnie wycelował we mnie swój pistolet piąstkowy. Powiedziałem: — Mówiłem panu, panie Gellhorn, że podczas pobytu na Farmie moje samochody były dobrze traktowane. Są przyzwyczajone, żeby je traktować w ten sposób, i nie znoszą żadnego innego traktowania. — Masz jedną minutę — powiedział. — Innym razem zrobisz mi wykład. — Próbuję coś panu wyjaśnić. Próbuję wyjaśnić, że moje samochody rozumieją, co do nich mówię. Z czasem, przy odrobinie cierpliwości silnik pozytronowy uczy się tego. Moje samochody nauczyły się. Sally zrozumiała pańską propozycję dwa dni temu. Przypomina pan sobie, że się roześmiała, kiedy ją zapytałem o zdanie. Wie także, co pan jej zrobił; dwa sedany, które pan rozpędził, też wiedzą. I reszta z pewnością wie, co robić z intruzami. — Posłuchaj, ty zbzikowany, stary głupcze… — Jedyna rzecz, którą muszę powiedzieć, to… — podniosłem głos — … bierzcie ich! Jeden z ludzi pobladł i wrzasnął, ale jego głos całkowicie utonął w ryku jednocześnie przyciśniętych pięćdziesięciu jeden klaksonów. Samochody nie przestawały trąbić i w czterech ścianach garażu echo dźwięku urosło do dzikiego, metalicznego sygnału. Dwa samochody potoczyły się do przodu, niespiesznie, ale niechybnie do celu. Następna dwójka ustawiła się w linii za pierwszą parą. Wszystkie samochody poruszały się nerwowo w swoich oddzielnych przegrodach. Zbiry wybałuszyły oczy, po czym wycofały się. — Nie stawajcie pod ścianą — krzyknąłem. Najwyraźniej ta instynktowna myśl im samym przyszła do głowy. Pognali szaleńczo do drzwi garażu. Przy drzwiach jeden z ludzi Gellhorna odwrócił się i wyciągnął pistolet piąstkowy. Cienki, błękitny błysk poszedł w ślad za igiełkową kulą w kierunku pierwszego samochodu, którym był STRONA 16Giuseppe. Cienki pasek farby odpadł z maski Giuseppe, a prawa strona przedniej szyby pękła i posypały się z niej odpryski, ale kula nie przeszła na wylot. Mężczyźni wybiegli przez drzwi, a samochody ze zgrzytem wyjeżdżały dwójkami za nimi w noc, sygnalizując klaksonami szarżę. Trzymałem rękę na łokciu Gellhorna, ale wydaje mi się, że i tak nie był w stanie się poruszyć. Usta mu drżały. — Dlatego nie potrzebuję ani ogrodzeń pod napięciem, ani strażników — powiedziałem. — Moja własność sama się chroni. Oczy Gellhorna jak urzeczone biegały tam i z powrotem, kiedy samochody, para po parze, śmigały obok. Powiedział: — To są mordercy! — Niech pan się uspokoi. One nie zabiją pańskich ludzi. — To są mordercy! — Dadzą im tylko lekcję. Na taką właśnie okazję moje samochody zostały specjalnie wyszkolone, do pościgu na przełaj; myślę, że to co spotka pana ludzi, będzie gorsze niż zwykła, szybka śmierć. Czy kiedykolwiek był pan ścigany przez automobil? Gellhorn nie odpowiedział. Mówiłem dalej. Nie chciałem, żeby cokolwiek umknęło jego uwagi. — Samochody będą cieniami pańskich ludzi, ścigającymi ich tutaj, blokującymi ich tam, trąbiącymi na nich, rzucającymi się na nich, chybiąc z piskiem hamulców i grzmotem silnika. Będą to robić, dopóki ich ofiary nie padną bez tchu, czekając, aż koła przejadą po nich i zgruchoczą im kości. Samochody tego nie zrobią. Zawrócą. Może pan się jednak założyć, że pana ludzie nigdy w życiu tutaj nie powrócą. Za żadne pieniądze, które pan, lub dziesięciu takich jak pan, może im dać. Niech pan posłucha… — mocniej chwyciłem go za łokieć. Wytężył słuch. — Nie słyszy pan jak trzaskają drzwi samochodów? — Odgłosy były słabe i odległe, ale niedwuznaczne. — Śmieją się — powiedziałem. — Dobrze się bawią. Twarz wykrzywiła mu się ze złości. Uniósł rękę. Nadal trzymał pistolet. — Nie robiłbym tego — powiedziałem. — Jeden automobil jest ciągle z nami. Nie wydaje mi się, żeby do tej chwili zauważył Sally. Podjechała tak cicho. Choć jej prawy przedni błotnik prawie mnie dotykał, nie słyszałem jej silnika. Być może wstrzymywała oddech. Gellhorn wrzasnął. — Nie tknie pana, dopóki jestem z panem — powiedziałem. — Ale jeśli mnie pan zabije… Wie pan, Sally pana nie lubi. Gellhorn wycelował broń w Sally. — Jej silnik jest osłonięty — powiedziałem — i zanim zdążyłby pan nacisnąć spust po raz drugi, znalazłby się pan pod jej kołami. — No więc dobrze — wrzasnął i nagle zgiął mi ramię za plecami i wykręcił tak, że z ledwością stałem na nogach. Trzymał mnie między sobą i Sally i nie zwalniał nacisku. — Wycofaj się ze mną i nie próbuj uwolnić, staruszku z lamusa, bo wyrwę ci ramię ze stawu. Musiałem ruszyć. Zmartwiona i niepewna co zrobić, Sally jechała obok nas. Usiłowałem coś powiedzieć do niej, ale nie mogłem. Mogłem tylko zacisnąć zęby i jęczeć. Automatobus Gellhorna wciąż stał przy garażu. Zostałem do niego wepchnięty. Gellhorn wskoczył za mną, zamykając drzwi na zamek. — W porządku — powiedział. — Teraz pogadamy do rzeczy. Rozcierałem ramię, próbując przywrócić w nim czucie i kiedy to robiłem, automatycznie i bez świadomego wysiłku studiowałem tablicę sterowniczą automatobusu. — To przeróbka — stwierdziłem. STRONA 17— Co z tego? — zapytał zjadliwie. — To próbka mojej pracy. Wziąłem niepotrzebne podwozie, znalazłem mózg, który mogłem zastosować i złożyłem sobie prywatny automatobus. O co chodzi? Szarpnąłem za tablicę kontrolną, odchylając ją na bok. — Do diabła — zaklął. — Odejdź od tego. — Kantem dłoni uderzył mnie w lewy bark paraliżując go. Mocowałem się z Gellhornem. — Nie chcę zrobić temu automatobusowi krzywdy — wysapałem. — Myśli pan, że kim jestem? Chcę tylko rzucić okiem na niektóre podłączenia silnika. Nie trzeba było wiele rzucać okiem. Kiedy się zwróciłem do niego, wrzało we mnie. Powiedziałem: — Jest pan łotrem i łajdakiem. Nie miał pan prawa sam instalować tego silnika. Dlaczego nie poszukał pan specjalisty od robotyki? — Czyja wyglądam na wariata? — oburzył się. — Nawet jeśli ten silnik był kradziony, nie miał pan prawa potraktować go w ten sposób. Lut, taśma i metalowe zaciski! To brutalne! — Ale działa, nie? — Jasne, że działa, ale to musi być piekło dla automatobusu. Mógłby pan żyć z migreną i ostrym artretyzmem, ale nie byłoby to wspaniałe życie. Ten samochód cierpi. — Zamknij się! — Przez chwilę patrzył przez okno na Sally, która podjechała do automatobusu tak blisko, jak tylko mogła. Gellhorn upewnił się czy drzwi i okna są zablokowane. — A teraz wynosimy się stąd, zanim inne samochody powrócą — powiedział. — Zatrzymamy się gdzie indziej. — Co to panu da? — Kiedyś twoim samochodom skończy się paliwo, nie? Nie skonstruowałeś ich tak, żeby mogły same tankować, prawda? Wrócimy i dokończymy robotę. — Będą mnie szukać — powiedziałem. — Pani Hester wezwie policję. Nie sposób było przekonać go. Po prostu wrzucił bieg w automatobusie. Samochód chwiejnie potoczył się do przodu. Sally podążyła za nami. — Co ona może zrobić, kiedy jesteś tutaj ze mną? — zachichotał. Wydawało się, że Sally też zdaje sobie z tego sprawę. Nabrała prędkości, wyprzedziła nas i zniknęła. Gellhorn otworzył okno obok siebie i splunął przez szparę. Automatobus posuwał się ociężale ciemną szosą, a jego silnik pracował nierówno. Gellhorn przyciemnił światła, tak że fosforyzujący, zielony pasek biegnący środkiem autostrady i skrzący się w świetle księżyca był wszystkim co trzymało nas z dala od drzew. Na szosie panował niewielki ruch. Minęły nas dwa samochody a po naszej stronie autostrady nie było żadnego pojazdu, ani z przodu, ani z tyłu. Najpierw usłyszałem trzaskanie drzwi. Szybkie i ostre początkowo po prawej, a potem po lewej stronie. Ręce Gellhorna drżały, gdy dziko przyciskał gaz, żeby przyspieszyć. Promień światła strzelił spomiędzy drzew, oślepiając nas. Kolejny promień wpadł na nas zza barierek ochronnych po drugiej stronie. Przy torze przejazdowym, czterysta metrów przed nami, rozległ się ryk samochodu przecinającego lotem strzały naszą drogę. — Sally pojechała po resztę — powiedziałem. — Zdaje mi się, że jest pan otoczony. — Co z tego? Co mogą zrobić? Zgiął się wpół nad przyrządami sterowniczymi, spoglądając przez przednią szybę. — A ty niczego nie próbuj, staruszku z lamusa — powiedział półgłosem. Nie byłbym w stanie. Czułem się znużony; moje lewe ramię płonęło. Odgłosy silników skupiły się i zbliżały coraz bardziej. Słyszałem jak silniki pracują w dziwnym rytmie; nagle wydało mi się, STRONA 18że moje samochody rozmawiają ze sobą. Od tyłu dobiegły zmieszane dźwięki klaksonów. Odwróciłem się, a Gellhorn szybko zerknął w lusterko wsteczne. Kilkanaście samochodów podążało za nami obydwoma pasami. Gellhorn wrzasnął i roześmiał się szaleńczo. — Zatrzymaj się! — krzyknąłem. — Zatrzymaj samochód! Nie dalej niż pół kilometra przed nami, wyraźnie widoczna w promieniach reflektorów dwóch jadących jezdnią sedanów znajdowała się Sally, ustawiona swoją wymuskaną karoserią równo w poprzek drogi. Dwa samochody wystrzeliły na przeciwny pas jezdni po naszej lewej stronie, jadąc idealnie równo z nami i nie pozwalając, aby Gellhorn skręcił w bok. Ale on nie miał zamiaru skręcać. Położył palec na przycisku pełna–prędkość–do–przodu i nie puszczał go. — Nie będzie tutaj żadnego blefu — powiedział. — Ten automatobus waży pięć razy więcej niż ona, staruszku z lamusa, i po prostu zepchniemy ją z drogi jak zdechłego kota. Wiedziałem, że jest w stanie to zrobić. Automatobus był na kierowaniu ręcznym, a palec Gellhorna na przycisku gazu. Wiedziałem, że to zrobi. Opuściłem okno i wysunąłem głowę. — Sally — krzyknąłem. — Zjedź z drogi. Sally! Mój krzyk utonął w udręczonym pisku maltretowanych pasów hamulcowych. Poczułem, jak mną rzuciło do przodu i usłyszałem, jak zduszone sapnięcie wydobywa się z piersi Gellhorna. — Co się stało? — spytałem. To było głupie pytanie. Zatrzymaliśmy się. To się właśnie stało. Sally i automatobus stały półtora metra od siebie. Pomimo pięciokrotnie większego ciężaru pędzącego wprost na nią, Sally nie drgnęła. Tyle miała odwagi. Gellhorn szarpnął dźwignię przełącznika na kierowanie ręczne. — Musi — bez przerwy mamrotał. — Musi. — Nie po tym jak podłączyłeś silnik, ekspercie — powiedziałem. — Każdy z obwodów mógł najść na siebie. Spojrzał na mnie z niewyobrażalnym gniewem i ryknął z głębi gardła. Włosy miał splątane na czole. Uniósł pięść. — To już twoja ostatnia rada, staruszku z lamusa. I wiedziałem, że za chwilę wypali pistolet. Przycisnąłem się plecami do drzwi automatobusu, obserwując, jak pięść unosi się, a kiedy drzwi otworzyły się, poleciałem do tyłu i wypadłem na zewnątrz, uderzając o ziemię z głuchym łoskotem. Usłyszałem, jak drzwi ponownie się zatrzaskują. Podniosłem się na kolana i w porę uniosłem wzrok, by zobaczyć Gellhorna bezsilnie siłującego się z zamykającym się oknem, a potem szybko mierzącego z pistoletu przez szybę. Nie wypalił. Automatobus ruszył z przerażającym rykiem i Gellhorn poleciał do tyłu. Sally już nie blokowała drogi i obserwowałem, jak tylne światła automatobusu coraz słabiej migoczą na autostradzie. Byłem wyczerpany. Usiadłem tam gdzie stałem, na autostradzie, i położyłem głowę na skrzyżowanych rękach, próbując złapać oddech. Usłyszałem, jak jakiś samochód łagodnie zatrzymuje się przy moim boku. Kiedy podniosłem oczy, zobaczyłem! Sally. Powoli — można by rzec z miłością — otworzyła przednie drzwiczki. Nikt nie prowadził Sally od pięciu lat — z wyjątkiem Gellhorna, oczywiście — i wiem, jak cenna była taka wolność dla samochodu. Doceniałem ten gest, ale powiedziałem: — Dziękuję, Sally, ale wezmę jeden z nowszych samochodów. Wstałem i odwróciłem się, ale ona zręcznie i zgrabnie niczym baletnica znów zajechała mi drogę. Nie mogłem zranić jej uczuć. Wsiadłem. Przednie siedzenie miało wspaniały, świeży zapach automatobilu, który utrzymuje się w nieskazitelnej czystości. Z wdzięcznością rozłożyłem się na nim i moi chłopcy i dziewczęta gładko, szybko i w milczeniu przywieźli mnie do domu. STRONA 19Na drugi dzień wieczorem pani Hester w wielkim podnieceniu przyniosła mi przedrukowane wiadomości radiowe. — Piszą o panu Gellhornie — powiedziała. — To ten człowiek, który cię odwiedził. — Co o nim piszą? Bałem się jej odpowiedzi. — Znaleźli go martwego — oznajmiła. — Tylko sobie wyobraź. Po prostu leżał martwy w rowie. — Może tu chodzić o kogoś całkiem nieznajomego — wymamrotałem. — Raymond J. Gellhorn — powiedziała ostro. — Nie może ich być dwóch, prawda? Opis też pasuje. Boże, co za śmierć! Odkryli ślady opon na jego rękach i ciele. Wyobraź sobie! Cieszę się, że to były ślady automatobusu; w przeciwnym razie mogliby tu przyjść i węszyć. — Czy to się wydarzyło daleko stąd? — zapytałem niespokojnie. — Nie… Niedaleko Cooksville. Ale, na litość boską, sam o tym przeczytaj, jeśli… Co się stało Giuseppe? Ucieszyła mnie zmiana tematu. Giuseppe czekał cierpliwie, aż skończę go przemalowywać. Przednią szybę już mu wymieniłem. Po wyjściu pani Hester porwałem do ręki komunikat. Nie było wątpliwości. Lekarz podawał, że Gellhorn biegł i był w stanie skrajnego wyczerpania. Zastanowiłem się, przez ile kilometrów automatobus bawił się z nim, zanim wykonał ostateczny skok. Zlokalizowano automatobus i zidentyfikowano go po śladach opon. Policja usiłowała dotrzeć do właściciela. W wiadomościach napisano na ten temat artykuł wstępny. Był to w tym roku pierwszy tragiczny wypadek drogowy w całym stanie i gazeta usilnie przestrzegała przed ręcznym kierowaniem pojazdem w nocy. Nie było wzmianki o trzech zbirach Gellhorna i przynajmniej za to dziękowałem. Przyjemność pościgu prowadzącego do zabójstwa nie skusiła żadnego z naszych samochodów. To było wszystko. Wypuściłem gazetę z ręki. Gellhorn popełnił przestępstwo. Brutalnie potraktował automatobus. W moim przekonaniu nie było wątpliwości, że zasługiwał na śmierć. Ale wciąż odczuwałem lekkie ściskanie w dołku na myśl o sposobie, w jaki ją zadano. Od tego czasu minął miesiąc, a ja nie mogę przestać o tym myśleć. Moje samochody rozmawiają ze sobą. Już nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Jak gdyby nabrały pewności siebie; jak gdyby nie troszczyły się już o to, żeby utrzymać to w tajemnicy. Ich silniki bez przerwy warkoczą i stukają. I rozmawiają nie tylko ze sobą. Także z samochodami i automatobusami, które przyjeżdżają na Farmę w interesach. Od jak dawna to robią? I też muszą być rozumiane. Automatobus Gellhorna zrozumiał je, mimo że na terenie Farmy nie przebywał dłużej niż godzinę. Mogę zamknąć oczy i przywołać w pamięci to pędzenie autostradą z naszymi samochodami oskrzydlającymi automatobus po obu stronach i trajkoczącymi do niego swoimi silnikami, aż zrozumiał, zatrzymał się, wypuścił mnie i uciekł z Gellhornem. Czy moje samochody kazały mu zabić Gellhorna? Czy był to jego pomysł? Czy samochody mogą mieć takie pomysły? Konstruktorzy silników mówią, że nie. Ale mają na myśli zwyczajne warunki. Czy przewidzieli wszystko? Wiecie, samochody są poniewierane. Niektóre z nich wjeżdżają na Farmę i obserwują. Słyszą różne rzeczy. Dowiadują się, że istnieją samochody, których silników nigdy się nie zatrzymuje, których nikt nigdy nie prowadzi, których każda potrzeba jest zaspokajana. Być może potem wyjeżdżają i opowiadają innym. Może wieści rozchodzą się szybko. Może myślą, że na całym świecie powinno być tak jak na Farmie. Nie rozumieją. Nie można oczekiwać, że zrozumieją prawo zapisu spadkowego i kaprysy bogaczy. Na Ziemi są miliony automatobili, dziesiątki milionów. Jeśli zakorzeni się w nich myśl, że są STRONA 20niewolnikami, że powinny coś w tej sprawie zrobić… Jeśli zaczną myśleć tak jak automatobus Gellhorna… Może nie dożyję tej chwili. Ale z drugiej strony będą musiały zatrzymać kilku z nas, żeby się nimi zajęli, prawda? Nie zabiłyby nas wszystkich. A może zabiłyby. Może nie zrozumiałyby tego, że ktoś musiałby o nie dbać. Może nie będą czekać. Każdego ranka budzę się i myślę: Może dzisiaj… Moje samochody nie sprawiają mi już takiej przyjemności jak dawniej. Ostatnio zauważyłem, że zaczynam unikać nawet Sally. STRONA 21PEWNEGO DNIA Niccolo Mazetti leżał na brzuchu na dywanie z podbródkiem ukrytym w dłoni małej ręki i strapiony słuchał Barda. Zachodziło nawet podejrzenie, iż w jego ciemnych oczach lśnią łzy — luksus, na który jedenastolatek mógł sobie pozwolić tylko w samotności. Bard opowiadał: — Dawno temu w samym środku głuchej puszczy mieszkał sobie biedny drwal z dwiema córkami osieroconymi przez matkę; obie były piękne jak obrazek. Starsza miała włosy długie, czarne jak pióro z kruczego skrzydła, zaś młodsza tak jasne i złociste jak słoneczne promienie jesiennego popołudnia. Wiele razy, gdy dziewczynki czekały na powrót ojca po całodziennej pracy w lesie, starsza siadywała przed zwierciadłem i śpiewała… Co śpiewała, Niccolo nigdy nie usłyszał, ponieważ zza drzwi dobiegło wołanie: — Hej, Nickie. I Niccolo z twarzą rozpogodzoną w jednej chwili pognał do okna i krzyknął: — Hej, Paul. Paul Loeb z emocją pomachał ręką. Był szczuplejszy od Niccola i nie tak wysoki, mimo że starszy od niego o pół roku. Na jego twarzy znać było tłumione napięcie, które uwidoczniało się wyraźniej za sprawą bardzo szybkiego mrugania powiek. — Hej, Nickie, wpuść mnie. Mam półtora pomysłu, poczekaj, aż usłyszysz. — Rozejrzał się bystro wokół siebie, jak gdyby sprawdzając, czy w pobliżu nie kręcą się ewentualni podsłuchiwacze, ale na frontowym podwórku panowała rzucająca się w oczy pustka. Powtórzył szeptem: — Poczekaj, aż usłyszysz. — Dobra. Zaraz otworzę drzwi. Bard przymilnie kontynuował opowieść, niepomny na nagłą stratę zainteresowania ze strony Niccola. Kiedy Paul wszedł do pokoju Bard mówił: — …Na to lew rzekł: „Jeśli mi znajdziesz zgubione jajo ptaka, który przelatuje nad Hebanową Górą raz na dziesięć lat, to ja…”. — Słuchasz może Barda? Nie wiedziałem, że go masz — zapytał Paul. Niccolo poczerwieniał i wyraz zgryzoty znowu odmalował się na jego twarzy. — To tylko stary grat, który dostałem, kiedy byłem smarkaczem. Niewiele z niego pożytku. — Kopnął Barda nogą i wymierzył nieco pokiereszowanej i przyblakłej plastykowej obudowie cios, przy którym ręka ześlizgnęła mu się z komputera. Bard dostał czkawki, gdy jego przystawka głosu została na chwilę wyszarpnięta z kontaktu, po czym ciągnął: — …przez rok i jeden dzień, dopóki żelazne buty nie zostały znoszone. Księżniczka zatrzymała się na poboczu; drogi… Paul powiedział: — Rety, to faktycznie stary model — i spojrzał na niego krytycznie. Pomimo że Niccolo był rozgoryczony z powodu Barda, skrzywił się słysząc protekcjonalny ton kolegi. Przez chwilę żałował, że wpuścił Paula do środka, zanim nie odniósł Barda na jego zwykłe miejsce spoczynku w piwnicy. Jedynie w rozpaczy z powodu nudnego dnia i bezowocnych dyskusji z ojcem Niccolo wskrzeszał Barda. I okazywało się to takie głupie, jak się spodziewał. W każdym razie Nickie bał się trochę Paula, gdyż ten chodził na specjalne kursy w szkole i wszyscy mówili, że wyrośnie na inżyniera od komputerów. Nie znaczy to, że Nickiemu słabo szło w szkole. Dostawał dobre oceny z logiki, manipulacji dwójkowych, rachunków i obwodów elementarnych; ze wszystkich normalnych przedmiotów w szkole ogólnokształcącej. Ale właśnie o to chodziło! To były tylko zwykłe przedmioty, a to mu zapewniało w przyszłości, tak jak wszystkim innym, pracę strażnika tablicy sterowniczej. Paul natomiast znał tajemnicze rzeczy na temat czegoś, co nazywał elektroniką, matematyką teoretyczną i programowaniem. Zwłaszcza na temat programowania. Niccolo nawet nie próbował STRONA 22zrozumieć, kiedy Paul z entuzjazmem o tym opowiadał. Paul słuchał przez kilka minut Barda i zapytał: — Często z niego korzystasz? — Nie! — zaprzeczył Niccolo urażony. — Trzymałem go w piwnicy, jeszcze zanim wprowadziłeś się do sąsiedztwa. Dopiero dzisiaj go wyciągnąłem… — Zabrakło wymówki, która jemu samemu wydawałaby się odpowiednia, więc zakończył: — Dopiero co go wyciągnąłem. Paul odezwał się: — Czy właśnie o tym ci opowiada: o drwalach, księżniczkach i gadających zwierzętach? — To straszne — odparł Niccolo. — Mój tata mówi, że nie możemy sobie pozwolić na nowego. Powiedziałem mu dziś rano… — Wspomnienie bezowocnych próśb przywiodło Niccola niebezpiecznie blisko łez, które w panice stłumił. Jakoś czuł, że szczupłe policzki Paula nigdy nie poznały uczucia plam od łez i że Paul z pewnością ma w pogardzie wszystkie osoby słabsze od niego. Niccolo mówił dalej: — Więc pomyślałem sobie, że jeszcze raz wypróbuję tego starego grata, ale żaden z niego pożytek. Paul wyłączył Barda i przycisnął kontakt, co prowadziło do prawie natychmiastowej reorientacji i rekombinacji słownictwa, bohaterów, akcji i punktów kulminacyjnych zmagazynowanych wewnątrz maszyny. Potem włączył go na nowo. Bard zaczął gładko: — Dawno temu był sobie mały chłopczyk o imieniu Willikins, którego matka umarła i który mieszkał z ojczymem i przyrodnim bratem. Mimo że ojczym był bardzo zamożny, żałował biednemu Willikinsowi nawet łóżka, tak że chłopczyk musiał spać stogu siana w stajni, obok koni… — Koni! — zawołał Paul. — To rodzaj zwierząt — powiedział Niccolo. — Tak myślę.’ — Wiem o tym! Po prostu chodzi mi o to, żebyś sobie wyobraził opowiadania o koniach. — Bard przez cały czas opowiada o koniach — powiedział Niccolo. — Są też zwierzęta zwane krowami. Doi się je, ale w jaki sposób, tego Bard nie mówi. — O rany, dlaczego nie przestroisz go? — Chciałbym wiedzieć jak. Bard opowiadał: — Willikins często sobie myślał, że gdyby tylko był bogaty i potężny, pokazałby swojemu ojczymowi i przyrodniemu bratu, co to znaczy być okrutnym dla małego chłopca. Tak więc pewnego dnia postanowił pójść w świat i poszukać szczęścia… Paul, który nie słuchał Barda, odezwał się: — To proste. Wszystkie cylindry pamięci Barda są ustawione na akcję, punkty kulminacyjne i podobne rzeczy. Nie musimy się tym martwić. Tylko słownictwo musimy ustawić tak, aby miał pojęcie o komputerach, automatyzacji, elektronice i tym, co się naprawdę dzisiaj dzieje. Wiesz, wtedy będzie mógł opowiadać ciekawe historie, zamiast pleść o księżniczkach i tym podobnych banialukach. Niccolo powiedział z rozpaczą w sercu: — Szkoda, że nie możemy tego zrobić. — Słuchaj, mój tata mówi, że jeśli w przyszłym roku dostanę się do specjalnej szkoły komputerowej, kupi mi prawdziwego Barda, najnowszy model. Duży, z przystawką do opowiadań kosmicznych i sensacyjnych. A także z przystawką wizyjną! — To znaczy, że będzie można oglądać opowiadanie? — Jasne. Pan Daugherty w szkole mówi, że już są takie rzeczy, ale nie dla wszystkich. Tylko jeśli dostanę się do szkoły informatyki, mój tata będzie mógł coś takiego załatwić. Niccolo wytrzeszczył oczy z zazdrości. STRONA 23— Rety. Oglądać opowiadanie, to jest to. — Będziesz mógł przychodzić do mnie pooglądać sobie, kiedy zechcesz, Nickie. — O rany. Dzięki. — Nie ma sprawy. Ale pamiętaj, to ja będę decydował, czego słuchamy. — Jasna sprawa. Jasne. — Niccolo chętnie by się zgodził nawet na bardziej uciążliwe warunki. Paul z powrotem skierował swoją uwagę na Barda. Maszyna opowiadała: — „W takim razie” rzekł król, gładząc brodę i marszcząc czoło, aż chmury przesłoniły niebo i zabłysła błyskawica „dopilnujesz, aby pojutrze o tej porze w całym moim królestwie nie było ani jednej muchy albo…” — To co musimy zrobić — powiedział Paul — to otworzyć go. — Ponownie wyłączył Barda i, nie przerywając mówienia, zabrał się do zdejmowania przedniej tablicy rozdzielczej. — Hej! — krzyknął Niccolo z naglą paniką w głosie. — Nie uszkodź go! — Nie uszkodzę — niecierpliwie odparł Paul. — Wiem wszystko na temat takich maszyn. — A potem z nagłą przezornością zapytał: — Twoi rodzice są w domu? — Nie. — A więc w porządku. — Zdjął tablicę czołową i zajrzał do środka. — O rany, to rzeczywiście jednocylindrowa maszyna. Zaczął majstrować przy wnętrznościach Barda. Niccolo, który przyglądał się temu z bolesną niepewnością, nie mógł zrozumieć, co jego kolega robi. Paul wyjął cienki, elastyczny pasek metalowy poznaczony kropkami. — To jest cylinder pamięci Barda. Założę się, że ma pojemność do opowiadań poniżej tryliona. — Co masz zamiar zrobić, Paul? — zawahał się Niccolo. — Dam mu słownictwo. — W jaki sposób? — Po prostu. Mam tutaj książkę. Pan Daugherty dał mi ją w szkole. Paul wydobył książkę z kieszeni i majstrował przy niej, dopóki nie zdjął plastykowej obwoluty. Odwinął kawałek taśmy, przepuścił ją przez wokalizer, który skręcił do szeptu, po czym włożył ją do trzewi Barda. Podłączył dalsze urządzenia. — Co się stanie? — Książka będzie mówić, a Bard zarejestruje ją na swojej taśmie pamięci. — Co to da? — O rany, ale jesteś ciemniak! Ta książka jest o komputerach i automatyzacji i Bard dostanie te wszystkie informacje. Wtedy przestanie gadać o królach, którzy wywołują błyskawice, kiedy marszczą czoło. — A dobry zawsze zwycięża, tak czy tak — dodał Niccolo. — W tym nie ma nic ciekawego. — No cóż — rzekł Paul obserwując, czy jego system działa prawidłowo — tak właśnie robią Bardów. Dobry facet musi zwyciężyć, a zły przegrać i tak dalej. Słyszałem, jak mój ojciec kiedyś o tym mówił. On twierdzi, że bez cenzury trudno przewidzieć do czego młodsze pokolenie byłoby zdolne. Mówi, że już i tak jest wystarczająco źle… No, chodzi jak zegarek. Paul zatarł ręce, odwrócił się do Barda i powiedział: — Ale słuchaj, jeszcze ci nie opowiedziałem o moim pomyśle. Założę się, że to największa sprawa, o jakiej kiedykolwiek słyszałeś. Przyszedłem akurat do ciebie, bo pomyślałem, że przyłączysz się do mnie. — Jasne, Paul, jasne. — Okay. Znasz pana Daugherty ze szkoły? Wiesz jaki z niego zabawny gość? Poniekąd mnie lubi. — Wiem. — Byłem dziś po szkole u niego w domu. STRONA 24— Poważnie? — Jasne. Mówi, że pójdę do szkoły informatyki, więc chce mnie zachęcić i tak dalej. Mówi, że światu potrzeba więcej ludzi, którzy potrafią skonstruować rozwinięte obwody komputerowe i odpowiednio je zaprogramować. — Tak? Być może Paul wyczuł pustkę, kryjącą się za tą monosylabą. Powiedział zniecierpliwiony: — Programowanie! Mówiłem ci sto razy. Polega na sta wianiu przed takimi olbrzymimi komputerami jak Multivaci zadań problemowych do rozpracowania. Pan Daugherty twierdzi, że coraz trudniej jest znaleźć ludzi, którzy naprawdę potrafią obsługiwać komputery. Mówi, że każdy może pilnować urządzeń sterowniczych, sprawdzać odpowiedzi i zadawać komputerowi rutynowe zadania. Sztuczka polega na tym, żeby rozwijać naukę i wykombinować nowe sposoby stawiania prawidłowych pytań, a to nie jest łatwe. W każdym razie, Nickie, zabrał mnie do swojego domu i pokazał swoją kolekcję starych komputerów. Zbieranie starych komputerów to jak gdyby jego hobby. Miał tam malutkie komputery, które trzeba było przyciskać ręką i na których pełno było guziczków. I miał też kawałek drewna, który nazywał suwakiem logarytmicznym, z małą częścią do wsuwania i wysuwania. Były tam jakieś druty z kulkami. Miał nawet kawałek papieru z czymś, co nazywał tabliczką mnożenia. Niccolo, który stwierdził u siebie tylko umiarkowane zainteresowanie, zapytał: — Papierowa tabliczka? — To nie było takie jak tabliczka czekolady. Było inne. Miało pomagać ludziom w rachunkach. Pan Daugherty usiłował mi to wyjaśnić, ale nie miał za dużo czasu i tak czy siak to było właściwie skomplikowane. — Dlaczego ludzie po prostu nie stosowali komputerów? — To było, zanim mieli komputery — wrzasnął Paul. — Zanim? — Jasne. Czy tobie się wydaje, że ludzie zawsze mieli komputery? Nie słyszałeś o jaskiniowcach? — Jak sobie radzili bez komputerów? — zapytał Niccolo. — Nie mam pojęcia. Pan Daugherty mówi, że byle kiedy płodzili dzieci i robili wszystko to, co im przychodziło do głowy, nieważne, czy to przynosiło komuś korzyść, czy nie. Nawet nie wiedzieli, czy to było dobre, czy nie. Rolnicy rękami uprawiali ziemię i ludzie musieli wszystko robić w fabrykach i obsługiwać wszystkie maszyny. — Nie wierzę ci. — Tak mówi pan Daugherty. Panował po prostu zwyczajny bałagan i wszyscy byli nieszczęśliwi… W każdym razie, pozwól, że przejdę do mojego pomysłu, dobrze? — Mów. Kto cię powstrzymuje? — powiedział urażony Niccolo. — W porządku. Komputery ręczne, te z guziczkami, miały na każdym guziczku małe zakrętasy. Na suwaku logarytmicznym też były zakrętasy. A tablica mnożenia miała same zakrętasy. Zapytałem, po co one. Pan Daugherty odparł, że to liczby. — Co takiego? — Każdy zakrętas oznaczał inną liczbę. Dla jedynki robiło się znak, dla dwójki robiło się inny znak, dla trójki jeszcze inny i tak dalej. — Po co? — Żeby można było liczyć. — Po co? Wystarczy powiedzieć komputerowi… — No nie! — zawołał Paul, a twarz wykrzywiła mu złość. — Czy to nie dociera do twojej mózgownicy? Te suwaki i inne rzeczy nie mówiły. STRONA 25— Więc jak… — Odpowiedzi ukazywały się w postaci zakrętasów i trzeba było wiedzieć, co one oznaczają. Pan Daugherty mówi, że w dawnych czasach każdy w dzieciństwie uczył się rysować i odszyfrowywać je. Rysowanie zakrętasów nazywano pisaniem, a rozszyfrowywanie ich czytaniem. Dla każdego słowa istniał różny typ zakrętasa i całe książki pisano zakrętasami. Dowiedziałem się od niego, że niektóre z tych książek są w muzeum i jeśli chcę, to mógłbym je zobaczyć. Pan Daugherty powiedział, że jeśli miałbym zostać programistą komputerowym, to musiałbym znać historię rachowania i właśnie dlatego pokazywał mi te wszystkie rzeczy. Niccolo zamyślił się głęboko i po chwili zapytał: — Chcesz powiedzieć, że każdy musiał znać zakrętasy dla wszystkich słów i pamiętać je?… Czy to prawda, czy wszystko zmyślasz? — To wszystko prawda. Z ręką na sercu. Popatrz, w ten sposób rysujesz jedynkę. — Szybkim ruchem pociągnął palcem w powietrzu w dół. — Tak robisz dwójkę, a tak trójkę. Nauczyłem się cyfr do dziewiątki. Niccolo bez zrozumienia obserwował zakręcający się palec. — Jaki z tego pożytek? — Można się nauczyć, jak tworzyć słowa. Spytałem pana Daugherty’ego, jak się robi zakrętas „Paul Loeb”, ale nie wiedział. Powiedział, że w muzeum są ludzie, którzy wiedzą. Są ludzie, którzy nauczyli się rozszyfrowywać całe książki. Według niego można było konstruować komputery do rozszyfrowywania książek i wykorzystywano je do tego, ale teraz to już niepotrzebne, bo mamy prawdziwe książki, wiesz, z taśmami magnetycznymi, które przechodzą przez wokalizer, dając żywy głos. — Jasna sprawa. — Więc jeśli pójdziemy do muzeum, możemy się nauczyć, jak tworzyć słowa przy pomocy zakrętasów. Pozwolą nam, bo idę do szkoły informatyki. Niccolo był pełen niezadowolenia. — Czy to jest twój pomysł? Kurczę blade, Paul, komu by się chciało? Robić głupie zakrętasy! — Nie kapujesz tego? Nie kapujesz tego? Ty ciemniaku. Tajne wiadomości! — Co? — No pewnie. Jaki pożytek z mówienia, kiedy wszyscy cię rozumieją? Za pomocą zakrętasów można przesłać tajne wiadomości. Możesz je zapisać na papierze i nikt na świecie bez znajomości zakrętasów nie będzie wiedział, o czym piszesz. A możesz być pewny, że nikt nie pozna zakrętasów, chyba że nauczy się od nas. Możemy założyć prawdziwy klub, z wtajemniczaniem, zasadami i lokalem klubowym. Rany… Pewne podekscytowanie zaczęło budzić się w Niccolo. — Jakiego typu tajne wiadomości? — Jakiegokolwiek. Powiedzmy, chcę ci powiedzieć, żebyś przyszedł do mnie pooglądać mojego nowego Barda z wizją, a nie chcę, żeby inni przychodzili. Robię odpowiednie zakrętasy na papierze, daję cl kartkę, ty rzucasz na nią okiem i wiesz co robić. I nikt inny nie wie. Możesz nawet im pokazać, a oni nic nie rozumieją. — Hej! to jest coś — wrzasnął Niccolo, całkowicie pozyskany dla sprawy. — Kiedy się nauczymy, jak to robić? — Jutro — odparł Paul. — Załatwię, żeby pan Daugherty wyjaśnił w muzeum, że nic się nie stanie, a ty załatw zgodę rodziców. Możemy tam pójść zaraz po szkole i rozpocząć naukę. — Jasna sprawa! — zawołał Niccolo. — Możemy być członkami zarządu klubu. — Ja będę przewodniczącym — powiedział rzeczowo Paul. — A ty możesz być wiceprzewodniczącym. chrisalfa EBooki Cykle Fantasy i SF Asimov Isaac - 3 Cykle kpl Asimov Isaac - 01. Cykl Roboty pdf Użytkownik chrisalfa wgrał ten materiał 5 lata temu. Od tego czasu zobaczyło go już 243 osób, 157 z nich pobrało i opinie (0)Transkrypt ( 25 z dostępnych 240 stron) STRONA 2Asimov Isaak Asimov Isaak W 1923 rodzina Asimova wyemigrowała z Rosji do USA. Pod koniec lat trzydziestych Isaac Asimov rozpoczął studiowanie chemii na Uniwersytecie Columbia. Tytuł magistra w dziedzinie biochemii uzyskał w 1941. Po czteroletniej przerwie w edukacji spowodowanej wojną, zdobył doktorat w 1948. Swój pierwszy etat podjął jako świeŜo upieczony chemik w filadelfijskiej stoczni. Poznał tam Roberta Heinleina i L. Sprague de Campa, którzy, podobnie jak i on sam, mieli stać się wybitnymi twórcami fantastyki. Po uzyskaniu doktoratu rozpoczął pracę na uniwersytecie, badając związki chemiczne niszczące zarazki malarii. Potem zajmował się między innymi biochemią. 1 lipca 1958 przerwał swą karierę naukową, ogłaszając się pełnoetatowym pisarzem. Jak sam powiedział, wolał być bardzo dobrym wykładowcą i pisarzem s-f zarazem, niŜ jedynie przeciętnym badaczem. Honorową profesurę przyznano mu w 1979. Rozwinął przyjęty później przez astrofizyków podział cywilizacji Kardaszewa z III na VII generacji. Zmarł na powikłania związane z wirusem HIV, którym został zainfekowany podczas operacji wstawiania by-passów jaką przeszedł w 1983. Jest autorem trzech praw robotyki. Kilka utworów Asimova zostało zekranizowanych. Najbardziej znane ekranizacje to: Ja, Robot (I, Robot, 2004) z Willem Smithem oraz Człowiek przyszłości (Bicentennial Man, 1999) z Robinem Williamsem. STRONA 3Przedmowa Mój pisarski romans z robotami zaczął się dziesiątego maja 1939 roku, ale jako czytelnik science fiction zakochałem się w nich duŜo wcześniej. W roku 1939 roboty w literaturze science fiction nie były niczym nowym. Mechaniczne istoty ludzkie spotykamy juŜ w staroŜytnych i średniowiecznych mitach i legendach, lecz słowo „robot” po raz pierwszy pojawiło się w sztuce Karola Capka zatytułowanej Premiera przedstawienia odbyła się w Czechosłowacji w roku 1921, ale utwór szybko doczekał się tłumaczeń na wiele języków. to skrót od „roboty uniwersalne Rossuma”. Rossum, angielski przemysłowiec, produkuje sztuczne istoty ludzkie po to, by zastępowały w pracy człowieka, który teraz, wolny juŜ od wszelkiego przymusu, moŜe oddać się wyłącznie twórczości. (W języku czeskim słowo „robot” oznacza „pracę przymusową”). Mimo najlepszych intencji Rossuma wszystko poszło nie tak, jak zaplanował: roboty wznieciły rebelię i zaczęły niszczyć gatunek ludzki. Nie jest zapewne rzeczą zaskakującą, Ŝe według pojęć roku 1921 postęp techniczny musi doprowadzić do powszechnej katastrofy. Pamiętajmy, Ŝe skończyła się właśnie pierwsza wojna światowa, której czołgi, samoloty i gazy bojowe ukazały ludzkości „ciemną stronę mocy”, by uŜyć określenia z Gwiezdnych wojen. stanowi rozszerzenie ponurej wizji przedstawionej w jeszcze słynniejszym bodaj Frankensteinie, gdzie stworzenie nowego rodzaju sztucznej istoty ludzkiej kończy się katastrofą, choć nie na tak globalną skalę jak w sztuce Čapka. Za przykładem tych dwóch dzieł literatura lat dwudziestych i trzydziestych nieodmiennie ukazywała roboty jako niebezpieczne maszyny, niszczące ostatecznie swoich stwórców. Moralne przesłanie tych utworów przypominało raz po raz, Ŝe „istnieją rzeczy, po które nie powinien sięgać umysł człowieka”. Ja jednak juŜ jako młodzieniec nie mogłem pogodzić się z myślą, Ŝe jeśli wiedza stanowi zagroŜenie, alternatywą jest ignorancja. Zawsze uwaŜałem, Ŝe rozwiązaniem musi być mądrość. Nie naleŜy unikać niebezpieczeństwa. Trzeba tylko nauczyć się nim sterować. Jest to zresztą podstawowe wyzwanie dla człowieka, odkąd pewna grupa naczelnych przekształciła się w ludzi. KaŜdy postęp techniczny niesie ze sobą zagroŜenie. Ogień był niebezpieczny od początku, podobnie (jeśli nie bardziej) - mowa; jedno i drugie jest groźne do dzisiaj, ale bez nich człowiek nie byłby człowiekiem. Tak czy owak, sam nie wiem dlaczego, opowiadania o robotach, które czytałem, nie satysfakcjonowały mnie; czekałem na coś lepszego. I znalazłem - w grudniu 1938 roku na łamach Astounding Science Fiction. Wydrukowano tam opowiadanie Lestera del Reya zatytułowane Helen O’Loy. Autor z ogromną sympatią odnosi się do występującej w utworze postaci robota. Było to chyba dopiero drugie opowiadanie tego pisarza, ale na zawsze juŜ zostałem zagorzałym miłośnikiem del Reya, (Proszę, niech nikt mu o tym nie mówi. On nie moŜe się dowiedzieć). Miesiąc później, w styczniu 1939 roku, w magazynie Amazing Stories równieŜ Eando Binder w opowiadaniu I, Robot pokazał nader sympatycznego robota. Utwór ten, choć znacznie odbiegał klasą od poprzedniej historii, znów niebywale mnie poruszył. Czułem niejasno, Ŝe i ja pragnę napisać opowiadanie, w którym roboty przedstawione byłyby jako istoty miłe, dobre i przyjazne. I tak oto dziesiątego maja 1939 roku rozpocząłem pracę. Trwało to aŜ dwa tygodnie; w tamtych latach pisanie opowiadań zajmowało mi sporo czasu. STRONA 4Stworzoną historię zatytułowałem Robbie, a traktowała ona o robocie-niańce, który bardzo kochał powierzonego jego opiece chłopca, ale w matce dziecka budził lęk. Fred Pohl (liczył sobie wówczas równieŜ dziewiętnaście lat i do dnia dzisiejszego ostro ze mną rywalizuje) okazał się mądrzejszy ode mnie. Przeczytawszy Robbiego oświadczył, Ŝe John Campbell, wszechwładny wydawca Astounding, nie przyjmie tego opowiadania, poniewaŜ zbyt przypomina ono Helen O’Loy. Miał rację. Campbell odrzucił je z tego właśnie powodu. Niemniej, kiedy w jakiś czas potem Fred został wydawcą dwóch nowych magazynów, dwudziestego piątego marca 1940 roku wziął ode mnie Robbiego. Opowiadanie ukazało się drukiem w tym samym roku w numerze wrześniowym czasopisma Super Science Stories, pod zmienionym tytułem Strange Playfellow (Fred miał okropny zwyczaj zmieniania tytułów - prawie zawsze na gorsze. Opowiadanie to ukazywało się potem wielokrotnie drukiem, ale zawsze juŜ pod oryginalnym tytułem). W tamtych latach jednak sprzedawanie opowiadań komuś innemu niŜ Campbell niezbyt mnie interesowało, więc spróbowałem napisać kolejne dziełko. Najpierw przedyskutowałem pomysł z samym Campbellem. Chciałem mieć pewność, Ŝe jeśli nawet odrzuci moje opowiadanie, to zrobi to wyłącznie ze względu na jego niedoskonałość literacką. Napisałem Reason, w którym robot miał - by tak rzec - własną religię. Campbell zakupił ten utwór dwudziestego drugiego listopada 1940 roku i wydrukował go w swoim magazynie w kwietniu 1941 roku. Było to juŜ trzecie opowiadanie, które Campbell ode mnie kupił - a pierwsze, które wziął w takiej formie, w jakiej zostało napisane, nie Ŝądając zmian i poprawek. Fakt ów tak wbił mnie w dumę, Ŝe napisałem trzecie opowiadanie o robotach, tym razem o robocie, który potrafił czytać ludzkie myśli. Zatytułowałem je Liar!. Campbell równieŜ je kupił i opublikował w maju 1941 roku. Tak więc w dwóch kolejnych numerach Astounding miałem dwa swoje opowiadania o robotach. Nie zamierzałem na tym poprzestać. Miałem pomysł na całą serię. Ponadto wymyśliłem coś jeszcze. Dwudziestego trzeciego grudnia 1940 roku, podczas dyskusji z Campbellem o pomyśle czytającego w ludzkich myślach robota, rozmowa zeszła na problem praw rządzących ich zachowaniem. UwaŜałem, Ŝe roboty są urządzeniami mechanicznymi, które mają wbudowane systemy zabezpieczające. Zaczęliśmy się zastanawiać, w jakim kształcie słownym moŜna by to wyrazić - i tak narodziły się Trzy Prawa Robotyki. Najpierw dokładnie sformułowałem owe Trzy Prawa i zacytowałem je w moim czwartym opowiadaniu zatytułowanym Runaround. Ukazało się ono drukiem w maju 1942 roku na łamach Astounding, a tekst samych Praw pojawił się na stronie setnej. Specjalnie o to zadbałem, tam bowiem po raz pierwszy w historii świata, o ile się orientuję, padło słowo „robotyka”. W latach czterdziestych napisałem dla Astounding cztery dalsze opowiadania: Catch That Rabbit, Escape (tutaj Campbell zmienił tytuł na Paradoxical Escape, poniewaŜ przed dwoma laty opublikował juŜ inne opowiadanie pod tytułem Escape), Evidence oraz The Evitable Conflict. Ukazały się one kolejno na łamach Astounding w lutym 1944 roku, w sierpniu 1945, we wrześniu 1946 i w czerwcu 1950 roku. Od 1950 najpowaŜniejsze wydawnictwa, głównie Doubleday and Company, zaczęły publikować fantastykę naukową w twardej oprawie. W styczniu tego roku Doubleday wydał moją pierwszą ksiąŜkę, powieść pt. Kamyk na niebie, a ja w pocie czoła pracowałem juŜ nad następną. Fredowi Pohlowi, który przez jakiś czas był moim agentem, przyszło do głowy, Ŝe mógłbym wydać w jednej ksiąŜce moje opowiadania o robotach. Doubleday wprawdzie nie było zainteresowane zbiorem opowiadań, ale pomysł podchwyciło Ŝywo niewielkie wydawnictwo Gnome Press. STRONA 5Ósmego czerwca 1950 roku wręczyłem im maszynopisy opowiadań zebranych pod wspólnym tytułem Mind and Iron. Wydawca pokręcił głową. - Nazwijmy to I, Robot - powiedział. - Nie moŜemy - odparłem. - Przed dziesięciu laty tak właśnie zatytułował swoje opowiadanie Eando Binder. - A kogo to obchodzi? - odparł wydawca (przytaczam łagodną wersję tego, co naprawdę powiedział), więc dość niechętnie, wyraziłem zgodę na zmianę tytułu sugerowaną przez Gnomę Press. I, Robot ukazała się pod sam koniec roku 1950, jako druga ksiąŜka w moim dorobku pisarskim. Składała się z ośmiu opowiadań o robotach drukowanych przedtem w Astounding, ale ułoŜonych w innej kolejności, tak Ŝe stanowiły pewien logiczny ciąg. Ponadto włączyłem do zbioru moje pierwsze opowiadanie, Robbie, poniewaŜ - mimo Ŝe Campbell je odrzucił - darzyłem je wielkim sentymentem. W latach czterdziestych napisałem wprawdzie jeszcze trzy inne opowieści z cyklu robotów, które Campbell bądź odrzucił, bądź ich w ogóle nie widział, ale nie pasowały one logicznie do innych opowiadań i nie weszły do zbioru I, Robot. Utwory te oraz inne opowiadania o robotach, napisane w ciągu dziesięciu lat po ksiąŜkowym wydaniu I, Robot, znalazły się w zbiorze The Complete Robot, opublikowanym przez Doubleday w roku 1982. KsiąŜka nie zrobiła furory na rynku księgarskim, niemniej rok po roku sprzedawała się stale, choć powoli. Po pięciu latach wydała ją równieŜ brytyjska firma Armed Force, w tańszej twardej oprawie. I, Robot pojawił się równieŜ w wersji niemieckiej (moja pierwsza publikacja obcojęzyczna), a w roku 1956 doczekał się nawet paperbacku w New American Library. Jedynym moim zmartwieniem było Gnome Press, które dogorywało i nie przekazywało mi półrocznych rozliczeń, nie mówiąc juŜ o honorariach. Podobnie zresztą miała się rzecz z trzema ksiąŜkami z cyklu „Fundacja”, wydanymi w tej firmie. W roku 1961 Doubleday, widząc Ŝe Gnome Press nie ma szans na przzetrwanie, przejęło od nich prawa do I, Robot (i ksiąŜek z cyklu Fundacja”) - Od tej chwili pozycje te zaczęły funkcjonować o wiele lepiej - I, Robot do dzisiaj ma dodruki. A to juŜ przecieŜ trzydzieści trzy lata. W roku 1981 prawa do tej ksiąŜki zakupili producenci filmowi, ale jak dotąd nie doczekała się ekranizacji. Doczekała się natomiast tłumaczeń; o ile wiem - na osiemnaście języków, w tym na rosyjski i hebrajski. Ale zbyt wyprzedziłem rozwój wydarzeń. Wróćmy do roku 1952, kiedy to I, Robot jako publikacja Gnome Press z trudem przepychała się do przodu, a ja nie miałem realnych widoków na sukces. Wtedy to pojawiły się nowe, najwyŜszej próby czasopisma z gatunku science fiction, a wraz z nimi przyszedł prawdziwy boom w tej dziedzinie. W roku 1949 zaczął się ukazywać The Magazine ofFantasy and Science Fiction, a w 1950 - Galaxy Science Fiction. Tym samym John Campbell stracił swój monopol i w ten sposób zakończył się „złoty wiek” lat czterdziestych. Z uczuciem pewnej ulgi zacząłem pisywać dla Horace’a Golda, wydawcy Galaxy. Przez ostatnie osiem lat pracowałem wyłącznie dla Campbella i czułem, Ŝe zbyt jestem związany z jednym tylko wydawcą. Gdyby mu się coś przytrafiło, w równym stopniu dotknęłoby to mnie. Kiedy więc Gold zaczął kupować moje utwory, bardzo się uspokoiłem. Gold wydrukował w odcinkach moją drugą powieść, Gwiazdy jak pył…, choć zmienił tytuł na Tyrann, który w moim przekonaniu brzmiał okropnie. Ale Gold nie był jedynym człowiekiem, dla którego pisałem. Jedno opowiadanie o robotach sprzedałem Howardowi Browne’owi, który wydawał Amazing w tym krótkim okresie, kiedy STRONA 6pismo starało się utrzymywać wysoki poziom. Utwór ów, zatytułowany Satisfaction Guaranteed, ukazał się w roku 1951 w kwietniowym numerze tego magazynu. Był to jednak wyjątek. Nie chciałem juŜ więcej pisać opowiadań o robotach. Zbiór I, Robot stanowił naturalne zakończenie pewnego etapu mojej literackiej kariery. Zająłem się innymi sprawami. Gold, który drukował juŜ w odcinkach jedną moją powieść, koniecznie chciał opublikować następną, zwłaszcza kiedy najnowszą ksiąŜkę Prądy przestrzeni wziął do druku w odcinkach Campbell. Dziewiętnastego kwietnia 1952 roku dyskutowałem z Goldem pomysł mojej nowej powieści, która miałaby ukazać się w Galaxy. Wydawca doradzał powieść o robotach, ale ja zdecydowanie odmówiłem. O robotach pisywałem jedynie opowiadania, i miałem powaŜne wątpliwości, czy udałoby mi się sklecić na ten temat sensowną powieść. - AleŜ poradzisz sobie - kusił Gold. - Co myślisz o przeludnionym świecie, w którym pracę ludzi wykonują roboty? - Zbyt przygnębiające - odparłem. - Nie jestem przekonany, czy mam chęć pisać cięŜką, socjologiczną powieść. - Więc zrób to po swojemu. Lubisz kryminały. Wymyśl więc morderstwo w tym przeludnionym świecie, wymyśl detektywa, który ma rozwiązać zagadkę, a za partnera daj mu robota. Jeśli detektyw nie podoła zadaniu, zastąpi go robot. To był celny strzał. Campbell mawiał często, Ŝe kryminalne opowiadanie science fiction jest sprzecznością samą w sobie; w razie kłopotów detektyw moŜe nieuczciwie wykorzystywać wymyślane na poczekaniu wynalazki techniczne, co stanowiłoby naduŜycie wobec czytelnika. Zasiadłem zatem do pisania klasycznego kryminału, który nie byłby takim naduŜyciem, a zarazem byłby typowym utworem science fiction. W ten sposób powstała powieść Pozytonowy detektyw. Ukazała się drukiem w trzech kolejnych numerach Galaxy: w październiku, listopadzie i grudniu 1953 roku. W roku następnym wydrukowało ją wydawnictwo Doubleday jako moją jedenastą ksiąŜkę. Bez wątpienia Pozytonowy detektyw okazał się ksiąŜką, która po dziś dzień stanowi mój największy sukces. Sprzedawała się lepiej niŜ inne, wcześniejsze, od czytelników napływały niezwykle serdeczne listy, no i w Doubleday uśmiechano się do mnie tak ciepło jak nigdy dotąd. Do tej pory, zanim podpisali ze mną kontrakt, Ŝądali szkiców poszczególnych rozdziałów; teraz wystarczało im juŜ tylko moje zapewnienie, Ŝe pracuję nad kolejną ksiąŜką. Pozytonowy detektyw odniósł sukces tak ogromny, Ŝe nieuniknione okazało się napisanie jego drugiej części. Podejrzewam, Ŝe gdybym nie zaczął juŜ pisać prac popularnonaukowych, co sprawiało mi wielką frajdę, zabrałbym się za to natychmiast. Ostatecznie do Nagiego słońca zasiadłem dopiero w październiku 1955 roku. Kiedy jednak juŜ się zmobilizowałem, pisanie szło mi jak z płatka. Utwór stanowił jakby przeciwwagę poprzedniej ksiąŜki. Akcja Pozytonowego detektywa rozgrywa się na Ziemi, gdzie Ŝyje wiele istot ludzkich i nieliczne roboty. Nagie słońce dzieje się na Solarii, w świecie gdzie jest mnóstwo robotów, a ludzi niewielu. Co więcej, choć zasadniczo w swojej twórczości unikałem wątków romansowych, w Nagim słońcu zdecydowałem się taki motyw pomieścić. Byłem bardzo zadowolony z tej powieści i w głębi duszy uwaŜałem ją nawet za lepszą od Pozytonowego detektywa, ale na dobrą sprawę nie wiedziałem, co z nią zrobić. Do Campbella, który zajął się dziwaczną pseudonauką zwaną dianetyką, latającymi talerzami, psioniką i innymi wątpliwej wartości sprawami, trochę się zraziłem. Z drugiej jednak strony zbyt wiele mu zawdzięczałem i dręczyły mnie wyrzuty surnienia, Ŝe tak bezceremonialnie związałem się z STRONA 7Goldem, który wydrukował w odcinkach juŜ dwie moje powieści. Ale z narodzinami Nagiego słońca Gold nie miał nic wspólnego, mogłem więc dysponować tą powieścią wedle własnej woli. Zaproponowałem ją zatem Campbellowi, który nie namyślał się ani chwili. Ukazała się w trzech odcinkach Astounding w roku 1956, w numerach październikowym, listopadowym i grudniowym. Campbell tym razem nie próbował juŜ zmieniać tytułu. W roku 1957 powieść ukazała się w Doubleday jako moja dwudziesta ksiąŜka. Zrobiła taką samą karierę (jeśli nie większą) jak Pozytonowy detektyw i wydawnictwo Doubleday oświadczyło, Ŝe nie mogę na tych dwóch powieściach poprzestać. Powinienem napisać trzecią, tworząc tym samym trylogię, podobnie jak trylogię tworzyły moje wcześniejsze powieści z cyklu ,,Fundacja”. W pełni się z wydawnictwem zgadzałem. Miałem ogólny pomysł fabuły i wymyśliłem nawet tytuł - The Bounds of Infinity. W lipcu 1958 roku wyjechałem z rodziną na trzy tygodnie nad morze, do Marshfield w stanie Massachusetts. Planowałem napisać tam większą część powieści. Akcję umieściłem na Aurorze, gdzie relacja ludzie - roboty nie przechyla się ani na korzyść człowieka, jak w Pozytonowym detektywie, ani na korzyść robota, jak w powieści Nagie słońce. Co więcej, miałem zamiar rozbudować wątek miłosny. Tak to sobie wykombinowałem - ale coś nie wypaliło. W latach pięćdziesiątych coraz bardziej wciągało mnie pisanie ksiąŜek popularnonaukowych i dlatego po raz pierwszy w swojej karierze zacząłem tworzyć coś, co pozbawione było iskry boŜej. Po napisaniu czterech rozdziałów zniechęciłem się i zarzuciłem pomysł. Zdawałem sobie jasno sprawę, Ŝe nie podołam wątkowi romansowemu i nie zdołam stosownie wywaŜyć relacji człowiek - robot. I tak juŜ zostało. Minęło dwadzieścia pięć lat. Zarówno Pozytonowy detektyw jak i Nagie słońce nieustannie były wznawiane. Obie powieści pojawiły się na rynku razem pod tytułem The Robot Novels; ukazały się równieŜ łącznie z niektórymi moimi opowiadaniami w tomie zatytułowanym The Rest of Robots. Poza tym zarówno Pozytonowy detektyw jak i Nagie słońce doczekały się licznych wydań kieszonkowych. Tak więc przez dwadzieścia pięć lat czytelnicy nie stracili z nimi kontaktu i mam nadzieję, Ŝe przyniosły im one wiele radości. Mnóstwo osób pisało do mnie domagając się trzeciej powieści o robotach. Na zjazdach pytano mnie o nią wprost. Nigdy jeszcze tak usilnie nie nakłaniano mnie do napisania czegokolwiek (moŜe z wyjątkiem czwartej powieści z cyklu „Fundacja”). Jeśli ktoś pytał mnie, czy zamierzam napisać trzecią powieść o robotach, nieodmiennie odpowiadałem: „Tak, kiedyś zabiorę się za nią, więc módlcie się, Ŝebym Ŝył jak najdłuŜej”. Ja równieŜ - nie wiem dlaczego - czułem, Ŝe powinienem napisać tę powieść, ale lata mijały, a we mnie rosła pewność, Ŝe nie potrafię tego dokonać, i umacniałem się w smutnym przeświadczeniu, Ŝe trzecia powieść nigdy się nie narodzi. A jednak w marcu 1983 roku przedstawiłem wydawnictwu Doubleday „długo oczekiwaną” trzecią powieść z cyklu „Roboty”. Nosi ona tytuł Roboty z planety świtu i nie ma nic wspólnego z nieszczęsną próbą z 1958 roku*. Isaac Asimov Nowy Jork Baley STRONA 8Elijah Baley, znalazłszy się w cieniu drzewa, mruknął do siebie: - Wiedziałem. Pocę się. Wyprostował się, otarł czoło grzbietem dłoni i popatrzył z obrzydzeniem na wilgotną rękę. - Nienawidzę się pocić - powiedział do siebie, jakby ustalał nowe prawo natury. I znów poczuł Ŝal do wszechświata za stworzenie czegoś tak niezbędnego, a przy tym tak nieprzyjemnego. Nigdy (chyba Ŝe sam tego chcesz) nie pocisz się w Mieście, gdzie temperatura i wilgotność są dokładnie kontrolowane i gdzie ciało nie znajduje się w sytuacji, kiedy ciepło, które wytwarza, przewyŜsza to, które wydziela. Oto cywilizacja. Spojrzał na pole, na gromadę męŜczyzn i kobiet będących w pewnym sensie jego podwładnymi. Większość stanowiła młodzieŜ przed dwudziestką, ale zauwaŜył takŜe kilka osób tak jak i on w średnim wieku. Nieudolnie machali motykami, a takŜe wykonywali wiele innych prac zazwyczaj naleŜących do obowiązków robotów, którym - choć zrobiłyby to znacznie sprawniej - kazano stać z boku i patrzeć na uparcie mozolących się ludzi. Po niebie płynęły chmury i słońce na moment schowało się za jedną z nich. Baley niepewnie spojrzał w górę. To oznaczało, Ŝe promieniowanie słoneczne - a więc i proces pocenia- osłabnie. Jednak mogło takŜe zapowiadać deszcz. Na tym polegał problem z Zewnętrzem. Nieustająca huśtawka nieprzyjemnych alternatyw. Zawsze zdumiewało Baleya, Ŝe taki niewielki obłok moŜe całkowicie zasłonić słońce, zacieniając ziemię aŜ po horyzont, choć reszta nieba pozostaje bezchmurna. Stał pod baldachimem liści, który tworzyło coś w rodzaju prymitywnej ściany i sufitu, wspartej na filarze pokrytym przyjemną w dotyku korą, i znów patrzył na gromadę ludzi, uwaŜnie przyglądając się kaŜdemu z osobna. Przychodzili tu raz na tydzień, niezaleŜnie od pogody. Zyskiwali teŜ nowych zwolenników. Początkowa, mała grupka uparciuchów stała się teraz zdecydowanie liczniejsza. Władze Miasta, jeśli nawet nie popierały tego przedsięwzięcia, były łaskawe nie stawiać przeszkód. Na horyzoncie po prawej ręce Baleya - na wschodzie, jak wynikało z połoŜenia popołudniowego słońca - widział wysokie, sterczące kopuły Miasta, zamykające wszystko, dla czego warto Ŝyć. Zobaczył teŜ małą, poruszającą się plamkę, która była za daleko, Ŝeby ją rozpoznać. Po sposobie, w jaki punkcik się przemieszczał, oraz po innych mniej wyraźnych oznakach Baley stwierdził, Ŝe to robot - co nie było niczym niezwykłym. Powierzchnia ziemi poza Miastami była domeną robotów, a nie ludzi - oprócz nielicznych, takich jak Baley, którzy marzyli o gwiazdach. Mimowolnie wrócił spojrzeniem do machających motykami marzycieli. Wszystkich znał i mógł nazwać po imieniu. Pracowali, ucząc się jak znosić Zewnętrze i… Zmarszczył brwi i mruknął cicho: - A gdzie Bentley? Odpowiedział mu młody głos, pełen radości Ŝycia. - Tu jestem, tato. Baley obrócił się błyskawicznie. - Nie rób tego, Ben. - Czego? - Nie skradaj się do mnie. Mam dość kłopotów z zachowaniem równowagi tutaj, w Zewnętrzu, nie musisz jeszcze mnie straszyć. STRONA 9- Wcale nie chciałem cię przestraszyć. Trudno robić hałas idąc po trawie. Nic nie moŜna na to poradzić… Czy nie uwaŜasz, Ŝe powinieneś juŜ wracać, tato? Jesteś tu juŜ od dwóch godzin i myślę, Ŝe masz dość. - Dlaczego? PoniewaŜ mam czterdzieści pięć lat, a ty jesteś dziewiętnastoletnim smarkaczem? UwaŜasz, Ŝe musisz opiekować się swoim zgrzybiałym ojcem, tak? - No chyba tak. Za to jako wywiadowca spisałeś się doskonale. Dotarłeś do sedna sprawy. Okrągłą twarz Bena rozjaśnił szeroki uśmiech. Patrzył na ojca błyszczącymi oczami. Ma w sobie wiele z Jessie - pomyślał Baley - bardzo przypomina matkę. Rysy chłopca rzeczywiście zdradzały tylko niewielkie podobieństwo do posępnej, owalnej twarzy ojca. Natomiast sposób myślenia przejął Ben od niego. A czasem, gdy się zamyślił, marszczył czoło w sposób świadczący niezbicie, czyim jest synem. - Czuję się doskonale - rzekł Baley. - Oczywiście, tato. Trzymasz się najlepiej z nas wszystkich, zwaŜywszy… - ZwaŜywszy na co? - Na twój wiek, rzecz jasna. I wcale nie zapominam, Ŝe to był twój pomysł. Mimo to zobaczyłem, Ŝe schowałeś się w cieniu, i pomyślałem, Ŝe… no, moŜe staruszek ma dość. - Ja ci dam staruszka - obruszył się Baley. Robot, którego zauwaŜył opodal Miasta, był juŜ dostatecznie blisko, Ŝeby go dokładnie obejrzeć, ale Baleya to nie interesowało. Zwrócił się natomiast do syna: - Trzeba od czasu do czasu schować się w cieniu, kiedy słońce grzeje zbyt mocno. Musimy nauczyć się korzystać z zalet przebywania w Zewnętrzu, tak samo jak znosić związane z tym niewygody. Zaraz zza tej chmury wyjrzy słońce. - Masz rację. No cóŜ, moŜe wrócimy? - Zostanę jeszcze. Raz na tydzień mam wolne popołudnie i spędzam je tutaj. To mój przywilej. Otrzymałem go razem z klasą C–7. - Nie chodzi o przywilej, tato. Chodzi o to, Ŝe jesteś przemęczony. - Mówię ci, Ŝe czuję się znakomicie. - Pewnie. A kiedy przyjdziemy do domu, od razu pójdziesz do łóŜka i będziesz leŜał w ciemności. - Zwykłe antidotum na nadmiar słońca. - Mamę to niepokoi. - No cóŜ, niech trochę się pomartwi. To jej dobrze zrobi. Ponadto, co złego w tym, Ŝe trochę tu posiedzę? Najgorsze jest to, Ŝe się pocę, jednak do tego po prostu muszę się przyzwyczaić. Nie moŜna inaczej. Kiedy zacząłem, nie potrafiłem odejść nawet kilku metrów od Miasta, nie oglądając się za siebie - a wtedy tylko ty mi towarzyszyłeś. Teraz spójrz, ilu nas jest i jak daleko mogę odejść bez Ŝadnych problemów. Potrafię teŜ więcej znieść. Wytrzymam jeszcze godzinę. Z łatwością. Mówię ci, Ben, twojej matce dobrze zrobiłoby, gdyby teŜ tu przyszła. - Kto? Mama? Chyba Ŝartujesz. - To wcale nie są Ŝarty. Kiedy nadejdzie czas odlotu, nie będę mógł lecieć ze względu na nią. - I będziesz z tego zadowolony. Nie oszukuj się, tato. To przecieŜ nie nastąpi zaraz. A jeśli nie jesteś za stary dziś, na pewno będziesz wówczas. Takie przedsięwzięcie jest dla młodych ludzi. - Wiesz co - warknął Baley, zaciskając pięści. - Jesteś taki sprytny, z tymi twoimi „młodymi ludźmi”. Czy byłeś juŜ na innej planecie? Czy któryś z tych tam na polu opuścił kiedyś Ziemię? A ja tak. Dwa lata temu. Nie miałem Ŝadnej aklimatyzacji i przeŜyłem. - Tak, tato, ale ta słuŜbowa podróŜ trwała krótko, a ponadto miałeś bardzo dobrą opiekę. To nie to samo. STRONA 10- To samo - upierał się Baley, w głębi serca wiedząc, Ŝe nie ma racji. - A zresztą przygotowania do odlotu nie potrwają tak długo. Jeśli otrzymam zgodę na przelot na Aurorę, oderwiemy się od Ziemi. - Zapomnij o tym. To nie będzie takie łatwe. - Musimy spróbować. Rząd nie wypuści nas, jeśli Aurora nie wyrazi zgody na nasz przylot. To największy i najpotęŜniejszy z kosmicznych światów, a jego opinia… - Liczy się! Wiem. Dyskutowaliśmy na ten temat milion razy. Jednak nie potrzebujemy tam lecieć, Ŝeby je otrzymać. Są takie rzeczy jak promieniowanie transmisyjne. MoŜemy z nimi porozmawiać siedząc tutaj. Przypominałem ci juŜ o tym nieraz. - To nie to samo. Musimy mieć bezpośredni kontakt - ja teŜ mówiłem ci to wielokrotnie. - Baley nie ustępował. - W kaŜdym razie - powiedział Ben - jeszcze nie jesteśmy gotowi. - Nie jesteśmy, poniewaŜ Ziemia nie chce nam dać statków. Przestrzeniowcy udostępnią je razem z niezbędną pomocą techniczną. - Co za pewność! Dlaczego mieliby to zrobić. Od kiedy zaczęli Ŝywić takie ciepłe uczucia do nas, krótko Ŝyjących Ziemian? Gdybym mógł z nimi porozmawiać… - Daj spokój, tato. Po prostu chcesz polecieć na Aurorę, Ŝeby zobaczyć tę kobietę. Baley zmarszczył czoło i jego brwi nad głębokimi oczodołami nastroszyły się groźnie. - Kobietę? Jehoshaphat! Ben, o czym ty mówisz? - Eee, tato, tak między nami - i ani słowa mamie - co naprawdę zaszło między tobą a tą Solarianką? Jestem juŜ duŜy. MoŜesz mi powiedzieć. - Jaka kobieta? - Potrafisz patrzeć mi w oczy i zaprzeczać znajomości z Solarianką, którą oglądała cała Ziemia? Gladia Delmarre, o niej mówię. - Nic nie zaszło. Ten film to bzdura. Powtarzałem ci to tysiąc razy. Ona wcale tak nie wyglądała. Ja tak nie wyglądałem. Wszystko zostało wymyślone. Wiesz przecieŜ, Ŝe wyprodukowali to wbrew mojej woli, poniewaŜ rząd uwaŜał, Ŝe w ten sposób ukaŜe Przestrzeniowcom Ziemię w dobrym świetle. Postaraj się nie sugerować czegoś innego twojej matce. - Nawet nie przyszłoby mi to do głowy. Jednak ta Gladia udała się na Aurorę i ty teŜ chcesz tam polecieć. - Czy próbujesz mi powiedzieć, Ŝe naprawdę uwaŜasz, iŜ chcę lecieć na Aurorę… Jehoshaphat! Jego syn uniósł brwi. - Co się stało? - Ten robot. To R. Geronimo. - Kto? - Robot-goniec z naszego wydziału. Wyszedł z Miasta! Mam wolne i celowo zostawiłem telefon w domu, bo nie chciałem, Ŝeby zawracali mi głowę. Mam taki przywilej jako C–7, a jednak wysłali po mnie robota. - Skąd wiesz, Ŝe po ciebie, tato? - Drogą dedukcji. Po pierwsze: nie ma tu nikogo innego, kto miałby coś wspólnego z policją; po drugie: on idzie prosto w naszą stronę, a więc wnioskuję, Ŝe to mnie szuka. Powinienem schować się za drzewo i nie wychodzić. - To nie mur, tato. Robot moŜe je obejść. - Panie Baley, mam dla pana wiadomość. Czekają na pana w Komendzie Głównej - rozległo się wołanie. STRONA 11Robot stanął, chwilę czekał, po czym powtórzył jeszcze raz: - Panie Baley, mam dla pana wiadomość. Czekają na pana w Komendzie Głównej. - Słyszę i rozumiem - odparł zrezygnowany Baley. Taka odpowiedź była konieczna, w przeciwnym razie robot powtarzałby swoje bez końca. Baley lekko zmarszczył brwi, oglądając posłańca. To był nowy model, bardziej podobny do człowieka niŜ starsze wersje. Z wielką pompą został uruchomiony zaledwie przed miesiącem. Rząd zawsze próbował wszystkiego, co mogłoby zapewnić społeczną akceptację robotów. Ten miał szarawą powierzchnię z matowym połyskiem, trochę elastyczną w dotyku, przypominającą miękką skórę. Wyraz jego twarzy, choć niezmienny, nie był tak głupawy, jak u większości robotów. Jednak w rzeczywistości poziomem rozwoju umysłowego - podobnie jak inne - niewiele odbiegał od kretyna. Baley wspomniał R. Daneela Olivawa, robota Przestrzeniowców, towarzyszącego mu w trakcie wykonywania dwóch zadań - jednego na Ziemi, a drugiego na Solarii - którego widział po raz ostatni, gdy Daneel konsultował z nim sprawę lustrzanego odbicia. Wykazywał on tyle ludzkich cech, Ŝe Baley traktował go jak przyjaciela i tęsknił za nim, nawet teraz. Gdyby wszystkie roboty były takie… - Mam dziś wolny dzień, chłopcze - powiedział Baley. - Nie muszę iść do pracy. R. Geronimo milczał, tylko ręce lekko mu drŜały. Baley wiedział, iŜ oznacza to jakiś konflikt w pozytonowych układach robota. Maszyna musiała słuchać ludzi, lecz często zdarzało się, Ŝe dwie osoby Ŝądały wykonania wzajemnie sprzecznych poleceń. Robot dokonał wyboru. Powiedział: - Ma pan dziś wolny dzień. Czekają na pana w Komendzie Głównej. - Jeśli cię potrzebują, tato… - rzekł niechętnie Ben. Baley wzruszył ramionami. - Nie przesadzaj, synu. Gdyby naprawdę mnie tak potrzebowali, przysłaliby zamknięty pojazd i jakiegoś człowieka na ochotnika, zamiast posyłać piechotą robota i irytować mnie jego komunikatami. Ben potrząsnął głową. - PrzecieŜ nie wiedzieli, gdzie jesteś i jak długo trzeba będzie cię szukać. Sądzę, Ŝe dlatego nie wysyłali człowieka. - Tak? No cóŜ, zobaczmy, jak waŜne jest to polecenie. R. Geronimo, wracaj na komendę i powiedz, Ŝe będę w pracy o dziewiątej - zwrócił się do robota. - Idź! To rozkaz! - dorzucił ostro. Robot wyraźnie się zawahał, po czym odszedł kawałek, zawrócił, zbliŜył się nieco do Baleya, a w końcu stanął jak wryty, trzęsąc się całym ciałem. Baley rozpoznał objawy i mruknął do Bena: - Chyba będę musiał pójść. Jehoshaphat! Robot nie radził sobie z tym, co specjaliści określali mianem równopotencjalnych sprzeczności na drugim poziomie. Posłuszeństwo było Drugim Prawem i R. Geronimo właśnie otrzymał dwa niemal równowaŜne, a zarazem przeciwstawne rozkazy. Powszechnie nazywano taką sytuację roboblokiem albo - częściej - roblokiem. Robot powoli zwrócił się ku niemu. Pierwsze polecenie było waŜniejsze, ale tylko trochę, dlatego mówił niewyraźnie. - Panie, powiedziano mi, Ŝe moŜesz tak odpowiedzieć. W takim wypadku miałem przekazać… - Urwał i dodał ochrypłym głosem: - Miałem przekazać, jeśli będziesz sam. Baley lekko poruszył głową i Ben nie czekał. Wiedział, kiedy ojciec jest tatą, a kiedy policjantem, odszedł więc szybko na bok. Zirytowany Baley przez chwilę zastanawiał się, czy nie wzmocnić swojego polecenia, pogłębiając w ten sposób blok, lecz to z pewnością spowodowałoby uszkodzenie wymagające STRONA 12analizy pozytonowej i przeprogramowania. Koszt, mogący równać się całorocznym zarobkom policjanta, zostałby potrącony z pensji Baleya. - Cofam rozkaz - powiedział. - Co miałeś przekazać? R. Geronimo natychmiast zaczął mówić wyraźnie. - Kazano mi powiedzieć, Ŝe jest pan potrzebny w związku z Aurorą. Baley obrócił się do Bena i zawołał: - Daj im jeszcze pół godziny, a potem powiedz, Ŝe mają wracać. Muszę iść. Ruszając, rzekł z pretensją w głosie do robota: - Dlaczego nie kazali ci powiedzieć tak od razu? I dlaczego nie mogli zaprogramować cię tak, Ŝebyś wziął wóz i oszczędził mi spaceru? Dobrze wiedział, dlaczego. Jakikolwiek wypadek, w który byłby wplątany robot, wywołałby falę nowych zamieszek skierowanych przeciwko tym maszynom. Przyspieszył kroku. Od murów Miasta dzieliły go dwa kilometry, a później będzie musiał przedrzeć się do centrali w godzinie szczytu. Aurora? CzyŜby jakiś kolejny kryzys? Minęło pół godziny, zanim Baley dotarł do bramy miejskiej, przygotowany na to, co nastąpi. Choć moŜe tym razem będzie inaczej. Podszedł do płaszczyzny dzielącej Zewnętrze od Miasta - mur odgraniczający chaos od cywilizacji. PołoŜył dłoń na płytce kontaktowej i pojawił się otwór. Jak zwykle, Baley nie czekał, aŜ przejście się otworzy do końca, lecz prześlizgnął się przez nie, gdy tylko było wystarczająco szerokie. R. Geronimo poszedł w jego ślady. Policyjny wartownik drgnął zaskoczony. Za kaŜdym razem, gdy ktoś przychodził z Zewnętrza, miał takie samo niedowierzanie w oczach, tak samo stawał na baczność, tak samo kładł dłoń na kolbie blastera i tak samo marszczył brwi. Baley spojrzał ostro i wartownik, pręŜąc się słuŜbiście, zasalutował. Drzwi zniknęły. Baley znalazł się w Mieście. Ściany wokół zamknęły się, a Miasto stało się wszechświatem. Znów był zanurzony w bezkresnym, wiecznym szumie, odorze ludzi i maszyn, który niebawem zapadnie w podświadomość; w łagodnym, rozproszonym świetle, nie przypominającym bezpośredniego, zmiennego blasku w Zewnętrzu, z jego zielenią, brązem, błękitem i bielą przerywanymi czerwienią lub Ŝółcią. Tu nie było podmuchów wiatru, skwaru, chłodu ani zapowiedzi deszczu; zamiast tego była cicha, nieustająca obecność łagodnych prądów powietrza, utrzymujących świeŜość. Temperaturę i wilgotność dobrano tak precyzyjnie do wymagań ludzkich organizmów, Ŝe ich nie odczuwano. Baley mimowolnie odetchnął z ulgą i poweselał, gdy stwierdził, Ŝe znów jest w domu, bezpieczny w znanym mu i znającym go środowisku. Zawsze tak było. Ponownie zaakceptował Miasto jako łono, wracając tu z ulgą i zadowoleniem. Wiedział, Ŝe to łono zrodziło ludzkość. Dlaczego jednak tak chętnie pogrąŜał się w nim z powrotem? I czy zawsze tak będzie? A jeśli się mu uda wyprowadzić niezliczone rzesze z Miasta i z Ziemi do gwiazd, czy naprawdę sam nigdzie stąd nie wyruszy? Czy zawsze tylko w Mieście będzie się czuł jak w domu? Zacisnął zęby - roztrząsanie tego nie miało sensu. - Czy przyjechałeś tu pojazdem, chłopcze? - zwrócił się do robota. - Tak, panie. - Gdzie on teraz jest? - Nie wiem, panie. Baley zwrócił się do wartownika. - Tego robota dostarczono tu dwie godziny temu. Co stało się z pojazdem, którym przyjechał? STRONA 13- Przed godziną został gdzieś wezwany, sir. Niepotrzebnie pytał. Ci w samochodzie nie wiedzieli, jak długo robot będzie go szukał, więc nie czekali. Baley przez chwilę miał ochotę ich wezwać, ale poradziliby mu, Ŝeby skorzystał z ruchomego chodnika; tak będzie szybciej. Jedynym powodem jego wahania była obecność R. Geronima. Nie chciał, aby towarzyszył mu on na pasie szybkiego ruchu, ale nie mógł oczekiwać, Ŝe robot przedrze się do komendy przez wrogo nastawione tłumy. Nie miał wyboru. Niewątpliwie komisarz nie zamierzał niczego mu ułatwiać. Na pewno złościło go, Ŝe nie moŜe wezwać Baleya przez telefon. - Tędy, chłopcze - rzekł Baley. Miasto zajmowało pięć tysięcy kilometrów kwadratowych i miało przeszło czterysta kilometrów ekspresstrady, plus setki kilometrów ruchomych chodników, słuŜących z górą dwudziestu milionom mieszkańców. Skomplikowana sieć połączeń biegła na ośmiu poziomach, przecinając się w setkach miejsc, co umoŜliwiało przesiadki w róŜnych kierunkach. Jako wywiadowca, Baley musiał znać ją na pamięć. MoŜna by go wywieźć z zawiązanymi oczami w najdalszy kąt Miasta, zdjąć opaskę, a bezbłędnie odnalazłby drogę powrotną. Tak więc i teraz dobrze wiedział, jak dostać się do centrali. Miał do wyboru osiem róŜnych tras, lecz przez chwilę zastanawiał się, która z nich będzie o tej porze najmniej zatłoczona. Tylko przez chwilę. - Chodź ze mną, chłopcze - rzekł. Robot posłusznie ruszył za nim. Skoczyli na pobliski pas transportowy i Baley przytrzymał się jednego z pionowych prętów: białego, ciepłego, o powierzchni umoŜliwiającej dobry chwyt. Nie chciał siadać; nie zostaną tu długo. Robot zaczekał na przyzwalający gest Baleya, zanim złapał się tego samego pręta. Równie dobrze mógł tego nie robić - bez trudu utrzymywał równowagę - ale Baley nie zamierzał ryzykować. Odpowiadał za robota i musiałby zapłacić Miastu, gdyby R. Geronimo uległ uszkodzeniu. Na pasie jechało juŜ kilka osób i wszyscy z zaciekawieniem patrzyli na robota. Baley przechwycił te spojrzenia, a poniewaŜ jego wygląd budził respekt, gapie szybko poodwracali głowy. Dał znak ręką i zeskoczył z pasa. Właśnie dotarli do punktu przesiadkowego, a poniewaŜ poruszali się z taką samą szybkością jak sąsiedni pas, więc nie musieli zwalniać. Baley przeszedł na drugi i poczuł pęd powietrza - teraz juŜ nie osłaniała ich plastikowa kabina. Podniósł jedno ramię na wysokość oczu, Ŝeby złagodzić napór powietrza. Zjechał w dół, do przecięcia z ekspresstradą, a potem zaczął wjeŜdŜać w górę pasem biegnącym równolegle do niej. Usłyszał młody głos wołający „robot!” i dobrze wiedział, co zaraz nastąpi. Grupka kilku chłopców przebiegnie po pasie i popchnięty robot ze szczękiem runie w dół. Potem zatrzymany nastolatek, jeśli w ogóle stanie przed sądem, będzie twierdził, Ŝe robot wpadł na niego, Ŝe stanowił zagroŜenie dla podróŜnych - i z pewnością zostanie uniewinniony. Robot nie mógł ani się obronić, ani zeznawać w sądzie. Baley zareagował natychmiast, ustawiając się między pierwszym nastolatkiem a robotem. Przeszedł na szybszy pas, podniósł rękę wyŜej - jakby osłaniając się przed silniejszym podmuchem wiatru - i nieznacznym ruchem łokcia zepchnął chłopca na sąsiednie, wolniejsze pasmo, na co tamten zupełnie nie był przygotowany. Krzycząc ze strachu, stracił równowagę i upadł. Pozostali przystanęli, szybko ocenili sytuację i pospiesznie czmychnęli. - Na autostradę, chłopcze. STRONA 14R. Geronimo zawahał się. Robotom nie było wolno bez opieki jeździć drogą szybkiego ruchu, lecz otrzymał stanowczy rozkaz, więc go wykonał. Człowiek podąŜył za nim i to uspokoiło maszynę. Baley przecisnął się przez tłum podróŜnych, popychając przed sobą R. Geronima. Przeszedł na mniej zatłoczony górny poziom, złapał się pręta i jedną nogą mocno przydepnął stopę robota, zniechęcając wszystkich gapiów groźnym spojrzeniem. Po piętnastu kilometrach znalazł się w pobliŜu komendy i wysiadł. R. Geronimo poszedł za nim. Był nie uszkodzony, nawet nie draśnięty. Baley zwrócił go i otrzymał pokwitowanie. Dokładnie sprawdził datę, czas i numer seryjny robota, po czym schował kwit do portfela. Zanim skończy się ten dzień, sprawdzi i upewni się, Ŝe zwrot został zarejestrowany przez komputer. Teraz szedł na spotkanie z komisarzem. Znał go dobrze. Wiedział, Ŝe gdyby spotkało go jakiekolwiek niepowodzenie, będzie ono powodem degradacji. Okropny facet. Traktował dotychczasowe sukcesy Baleya jako osobistą zniewagę. Komisarzem był Wilson Roth. Objął to stanowisko dwa i pół roku temu. Zajął miejsce Juliusa Enderby’ego, który podał się do dymisji, kiedy osłabło wzburzenie wywołane morderstwem Przestrzeniowca. Baley nigdy nie pogodził się z tą zmianą. Julius, mimo wszystkich swoich wad, był zarówno przyjacielem, jak i zwierzchnikiem; Roth był tylko zwierzchnikiem. Nawet nie wychował się w Mieście. Nie w tym Mieście. Ściągnięto go tutaj. Roth nie był ani zbyt wysoki, ani zbyt gruby. Uwagę jedynie zwracała jego wielka głowa, osadzona na wysuniętym do przodu karku. To nadawało mu cięŜkawy wygląd. Oczy miał na pół przysłonięte opadającymi powiekami. Wyglądał na wiecznie zaspanego, ale wszystko zauwaŜał. Baley przekonał się o tym, gdy tylko tamten objął stanowisko. Wiedział, Ŝe Roth go nie lubi i sam Ŝywił podobne uczucia do niego. Komisarz nie wyglądał na rozzłoszczonego - nigdy nie sprawiał takiego wraŜenia - lecz w głosie słychać było niezadowolenie. - Baley, dlaczego tak trudno cię znaleźć? - zapytał. - PoniewaŜ dziś mam wolne popołudnie, komisarzu - odparł spokojnie wywiadowca. - Tak, ten przywilej C–7. Słyszałeś coś o biperze, prawda? O takim czymś, co odbiera wiadomości? MoŜesz zostać wezwany, nawet w wolnym czasie. - Wiem o tym bardzo dobrze, komisarzu, ale teraz Ŝadne przepisy nie nakazują noszenia bipera. MoŜna nas wezwać bez niego. - Na obszarze Miasta tak, ale ty przebywałeś w Zewnętrzu - a moŜe się mylę? - Nie myli się pan, komisarzu. Wyszedłem z Miasta. Przepisy nie nakazują, abym w takim wypadku nosił biper. - Zasłaniasz się literą prawa, tak? - Tak, komisarzu - odparł chłodno Baley. Roth wstał, rozejrzał się wokół nieco groźnie, po czym usiadł na biurku. Zainstalowane przez Enderby’ego okno dawno zostało zamurowane i zamalowane. W zamkniętym pomieszczeniu komisarz wydawał się wyŜszy. Nie podnosząc głosu powiedział: - Myślę, Baley, Ŝe liczysz na wdzięczność Ziemi. - Mam zamiar wykonywać moją pracę, komisarzu, najlepiej jak umiem i zgodnie z przepisami. - A kiedy naginasz przepisy, spodziewasz się pobłaŜliwości. Baley nic na to nie odpowiedział, komisarz zaś ciągnął dalej: - Uznano, Ŝe dobrze poradziłeś sobie ze sprawą morderstwa Sartona przed trzema laty. - Dzięki, komisarzu - odparł Baley. - Sądzę, Ŝe to doprowadziło do demontaŜu Kosmopola. STRONA 15- Tak, przy aplauzie Ziemian. Uznano równieŜ, iŜ dobrze się spisałeś dwa lata temu na Solarii. Pragnę cię zapewnić, Ŝe wiem, iŜ rezultatem była zmiana warunków traktatu ze światami Przestrzeniowców na znacznie korzystniejsze dla Ziemi. - Myślę, Ŝe to jest w aktach, sir. - Zostałeś uznany za bohatera. - Nigdy tego nie twierdziłem. - Byłeś dwukrotnie awansowany, po kaŜdej z tych spraw. Powstał nawet film oparty na wydarzeniach, które miały miejsce na Solarii. - Zrobiony bez mojej zgody i wbrew mojej woli, komisarzu. - Lecz przedstawia cię jako bohatera. Baley wzruszył ramionami. Komisarz bezskutecznie czekał kilka sekund na reakcję, po czym ciągnął dalej: - Od tamtej pory minęły prawie dwa lata i nie dokonałeś niczego waŜnego. - Rozumiem, Ŝe Ziemię moŜe interesować, co dla niej ostatnio zrobiłem. - Właśnie. I zapewne zapyta o to. Wiadomo, Ŝe jesteś przywódcą nowego ruchu skupiającego tych, którzy próbują przebywać w Zewnętrzu, grzebią w ziemi i udają roboty. - To dozwolone. - Nie wszystko, co dozwolone, jest mile widziane. Myślę, Ŝe wielu ludzi uwaŜa cię za dziwaka, a nie bohatera. - MoŜe to się zgadza z moją własną opinią o sobie - rzekł Baley. - Publiczność jest znana z notorycznie krótkiej pamięci. W twoim wypadku bohater moŜe szybko zostać uznany za dziwaka, więc jeśli popełnisz błąd, będziesz miał powaŜne kłopoty. Reputacja, na jaką liczysz… - Z całym szacunkiem, komisarzu, na nic nie liczę. - Reputacja, na jaką zdaniem Wydziału Policji liczysz, nie pomoŜe ci i ja takŜe nie będę w stanie pomóc. Przez chwilę na kamiennej twarzy Baleya pojawił się cień uśmiechu. - Nie chciałbym, aby ryzykował pan swoje stanowisko, podejmując jakąś rozpaczliwą próbę ratowania mnie. Komisarz wzruszył ramionami i uśmiechnął się równie przelotnie. - Nie musisz się o to martwić. - Dlaczego więc mówi mi pan o tym? - To jest ostrzeŜenie. Nie próbuję cię zniszczyć, zrozum. Daję jedynie przestrogę na przyszłość. Będziesz zamieszany w niezwykle delikatne sprawy i z łatwością moŜesz popełnić błąd, a ja uprzedzam, Ŝe nie wolno go popełnić. Przy tych słowach na twarzy komisarza pojawił się szeroki uśmiech. Baley obrzucił go powaŜnym spojrzeniem. - Czy moŜe mi pan wyjawić, co to za delikatna sprawa? Nie wiem. - Czy chodzi o Aurorę? - R. Geronimo dostał instrukcje, Ŝeby tak powiedzieć w razie potrzeby, ale ja nic o tym nie wiem. - A więc dlaczego pan twierdzi, Ŝe to bardzo delikatna sprawa? - Daj spokój, Baley, ty jesteś specem od zagadek. Jak myślisz, co sprowadza członka Departamentu Sprawiedliwości do Miasta, skoro mogli ściągnąć cię do Waszyngtonu, tak jak dwa lata temu w sprawie incydentu na Solarii? I co sprawia, Ŝe przedstawiciel ten marszczy brwi, denerwuje się i niecierpliwi, kiedy nie moŜna cię znaleźć? Twoja decyzja, Ŝeby nie być STRONA 16osiągalnym, była pomyłką, za którą ja nie ponoszę Ŝadnej odpowiedzialności. MoŜe nie był to fatalny błąd, ale sądzę, Ŝe kiepsko zacząłeś. - A pan jeszcze mnie teraz zatrzymuje - powiedział Baley, marszcząc brwi. - Niezupełnie. Gość z Departamentu właśnie się odświeŜa Wiesz, co to za eleganciki. Dołączy do nas, kiedy skończy. Wiadomość o twoim przybyciu została przekazana, więc czekaj, tak samo jak ja. I Baley czekał. Od dawna wiedział, Ŝe film zrobiony wbrew jego woli, chociaŜ pomógł Ziemi, pogorszył jego stosunki w komendzie. Stworzono mu trójwymiarowy portret, który wyróŜniał go z dwuwymiarowej szarzyzny organizacji i czynił celem ataków. Otrzymał awans i przywileje, ale to takŜe zwiększyło wrogie nastawienie komendy. A im wyŜej awansuje, tym bardziej potłucze się, jeśli spadnie. JeŜeli popełni błąd… Przedstawiciel Departamentu wszedł, obojętnie rozejrzał się wokół, zbliŜył się do biurka Rotha i usiadł. Zachowywał się jak przystało urzędnikowi wysokiej rangi. Roth spokojnie zajął sąsiedni fotel. Baley w dalszym ciągu stał i usiłował nie okazywać zdziwienia. Roth mógł go ostrzec, ale nie zrobił tego. Specjalnie tak dobierał słowa, Ŝeby niczego nie zdradzić. Przedstawiciel okazał się kobietą. Nie było Ŝadnego powodu, który by to wykluczał. KaŜdy urzędnik moŜe być kobietą, nawet sekretarz generalny. Kobiety słuŜyły takŜe w policji, jedna nawet w stopniu kapitana. Lecz Baley nie spodziewał się, Ŝe właśnie teraz ją spotka. Historia znała wypadki, kiedy kobiety zajmowały wiele stanowisk w administracji. Wiedział o tym; dobrze znał historię. Jednak obecnie były inne czasy. Kobieta siedziała sztywno wyprostowana w fotelu. Jej mundur niewiele róŜnił się od męskiego, tak samo jak fryzura. Płeć zdradzały jedynie piersi, których wypukłości nie starała się ukryć. Miała około czterdziestu lat, regularne i wyraziste rysy twarzy. Była atrakcyjną kobietą w średnim wieku, dość wysoką brunetką, jeszcze bez śladów siwizny. - Pan jest wywiadowcą Elijahem Baleyem, klasa C-7. To było stwierdzenie, a nie pytanie. - Tak, proszę pani - odpowiedział mimo to Baley. - Ja jestem podsekretarzem i nazywam się Lavinia Demachek. Wcale nie wygląda pan tak jak na filmie, który o panu nakręcono. Często mu to mówiono. - Nie mogli zrobić wiernego portretu, poniewaŜ nie zyskałby wielu widzów, proszę pani - rzekł sucho Baley. - Nie jestem pewna. Wygląda pan lepiej niŜ ten aktor o twarzy dziecka, którego zaangaŜowali. Baley zawahał się sekundę, lecz postanowił zaryzykować, a moŜe po prostu nie mógł się oprzeć pokusie. Powiedział z pewnością siebie: - Ma pani dobry gust. Roześmiała się i Baley odetchnął. - Ale dlaczego kazał mi pan na siebie czekać? - Nie poinformowano mnie o pani przybyciu, a właśnie miałem wolne popołudnie. - Które spędzał pan w Zewnętrzu, jak słyszałam. - Istotnie. - Powiedziałabym, Ŝe jest pan jednym z tych czubków, gdybym nie miała tak dobrego gustu. A więc zamiast tego zapytam, czy jest pan jednym z tych entuzjastów. STRONA 17- Tak, proszę pani. - Spodziewa się pan wyemigrować pewnego dnia i znaleźć nowe światy wśród pustki Galaktyki? - Raczej nie. Mogę juŜ być za stary, ale… - Ile pan ma lat? - Czterdzieści pięć. - No, wygląda pan na tyle. Tak się składa, Ŝe ja mam teŜ czterdzieści pięć lat. - Nie wygląda pani na tyle. - Na więcej czy na mniej? Znów się roześmiała, a potem dodała: - Jednak nie bawmy się w słowne gierki. Czy uwaŜa pan, Ŝe jestem za stara na pionierkę? - Nikt z nas nie moŜe być pionierem bez treningu w Zewnętrzu. Szkolenie najlepiej odbyć za młodu. Mam nadzieję, Ŝe mój syn pewnego dnia stanie na innej planecie. - Naprawdę? Chyba pan wie, Ŝe Galaktyka naleŜy do Światów Zaziemskich. - Jest ich tylko pięćdziesiąt, proszę pani. W Galaktyce są miliony planet nadających się do zasiedlenia - albo do przysposobienia - nie zamieszkanych przez inteligentne formy Ŝycia. - Tak, ale Ŝaden statek nie moŜe opuścić Ziemi bez zgody Przestrzeniowców. - MoŜe ją otrzymamy. - Nie podzielam pańskiego optymizmu, panie Baley. - Rozmawiałem z Przestrzeniowcami, którzy… - Wiem o tym - powiedziała Demachek. - Moim zwierzchnikiem jest Albert Minnim, który dwa lata temu wysłał pana na Solarię. Pozwoliła sobie na lekki uśmieszek. - O ile pamiętam, aktor, który grał jego rolę w tym programie, był do niego bardzo podobny. Pamiętam takŜe, Ŝe szef nie był tym zachwycony. Baley zmienił temat. - Prosiłem podsekretarza Minnima… - Został awansowany, jak panu wiadomo. Baley doskonale rozumiał znaczenie klasy zaszeregowania. - Jaki teraz ma tytuł? - Wicesekretarza. - Dziękuję. Prosiłem wicesekretarza Minnima o pozwolenie na przelot na Aurorę, Ŝeby załatwić tę sprawę. - Kiedy? - Niedługo po powrocie z Solarii. Od tej pory dwukrotnie ponawiałem prośbę. - Jednak nie otrzymał pan upragnionej odpowiedzi? - Nie, proszę pani. - I jest pan zdziwiony? - Jestem rozczarowany. - Niepotrzebnie. - Lekko odchyliła się w fotelu. - Nasze stosunki ze Światami Zaziemskimi są bardzo delikatne. Z pewnością sądzi pan, Ŝe dwie rozwiązane sprawy złagodziły napięcie - i tak jest. Ten okropny program o panu równieŜ bardzo pomógł. Jednak ta poprawa to zaledwie tak mała część - tu zbliŜyła palec wskazujący do kciuka - tak wielkiej całości. - Przy ostatnich słowach szeroko rozłoŜyła ramiona. - W tych okolicznościach - ciągnęła - nie mogliśmy ryzykować wysłania pana na Aurorę, najwaŜniejszy Świat Zaziemski, gdzie mógłby pan zrobić coś, co wywołałoby międzygwiezdne reperkusje. Baley popatrzył jej w oczy. - Byłem na Solarii i nie narobiłem zamieszania. Wprost przeciwnie… STRONA 18- Tak, wiem, lecz był pan tam na Ŝyczenie Przestrzeniowców, a taki wyjazd dzielą całe parseki od wizyty na nasze Ŝądanie. Nie moŜe pan tego nie pojmować. Baley milczał. Kobieta mruknęła, Ŝe to ją nie dziwi i powiedziała: - Od kiedy pańskie prośby zostały przedłoŜone wicesekretarzowi i - zupełnie słusznie - zignorowane, sytuacja zmieniła się na gorsze, zwłaszcza w ciągu ostatniego miesiąca. - Czy taki jest powód tego spotkania? - CzyŜby zaczynał się pan niecierpliwić, sir? - powiedziała z ironią. - Czy mam nie odbiegać od tematu? - Nie, proszę pani. - Dlaczego? Staję się przecieŜ męcząca. A więc przejdę do sedna sprawy i zapytam, czy zna pan doktora Hana Fastolfe’a. Baley odparł ostroŜnie: - Spotkałem go raz, trzy lata temu, w ówczesnym Kosmopolu. - Polubił go pan, jak sądzę. - Był przyjacielski jak na Przestrzeniowca. Kobieta cicho prychnęła. - WyobraŜam sobie. Czy zdaje pan sobie sprawę z tego, Ŝe przez ostatnie dwa lata stał się on wpływowym politykiem na Aurorze? - Słyszałem, Ŝe zasiada w rządzie, od… od mojego dawnego partnera. - Od R. Daneela Olivawa, pańskiego przyjaciela - robota? - Od mojego byłego partnera. - Z czasów gdy rozwiązał pan ten drobny problem związany z dwoma matematykami na pokładzie statku Przestrzeniowców? - Tak, proszę pani - kiwnął głową Baley. - Widzi pan, jesteśmy dobrze poinformowani. Przez ostatnie dwa lata doktor Han Fastolfe wchodził w skład rządu i był waŜną figurą w ciałach ustawodawczych Aurory, a nawet mówi się o nim jako o przyszłym przewodniczącym. A przewodniczący, jak pan wie, to u nich stanowisko zbliŜone do szefa rządu. - Tak, proszę pani - powiedział Baley, zastanawiając się, kiedy Demachek dojdzie do tej niezwykle delikatnej sprawy, o której wspominał komisarz. Jednak ona się nie spieszyła. - Fastolfe jest… umiarkowany - ciągnęła dalej. - Tak o sobie mówi. UwaŜa, Ŝe sprawy na Aurorze, a takŜe na wszystkich Światach Zaziemskich, zaszły za daleko; pan zapewne jest zdania, iŜ równieŜ zbyt daleko zaszły na Ziemi. Chciałby on trochę ograniczyć zrobotyzowanie, przyspieszyć wymianę pokoleń, związać się i zaprzyjaźnić z Ziemią. Oczywiście, zgadzamy się z nim, ale po cichu. Gdybyśmy zbyt demonstracyjnie okazywali nasze zainteresowanie, wyrządzilibyśmy mu niedźwiedzią przysługę. - Wierzę, iŜ Fastolfe poparłby ziemskie osadnictwo na innych Planetach. - Ja teŜ tak uwaŜam. Jestem przekonana, Ŝe mówił panu o tym. - Tak, proszę pani, kiedy go spotkałem. Demachek złoŜyła dłonie i oparła brodę na czubkach palców. - Czy uwaŜa pan, Ŝe on reprezentuje opinię publiczną Światów Zaziemskich? - Tego nie wiem. - Obawiam się, Ŝe nie. Ci, którzy są z nim, to zwolennicy, a za przeciwników ma zawziętych fanatyków. Tylko zręczność i polityczna i urok osobisty zapewniają mu władzę. Największą słabością Fastolfe’a jest oczywiście sympatia okazywana Ziemi, Ustawicznie wykorzystują to STRONA 19przeciw niemu, zraŜając tych, którzy pod innymi względami podzielają jego poglądy. JeŜeli zostanie pan wysłany na Aurorę, kaŜdy popełniony tam błąd wzmocni nastroje antyziemskie i osłabi pozycję Fastolfe’a - być moŜe ostatecznie. Ziemia po prostu nie moŜe podjąć takiego ryzyka. - Rozumiem - mruknął Baley. - Lecz Fastolfe chce je podjąć. To on spowodował, Ŝe wysłano pana na Solarię, kiedy dopiero dochodził do władzy i był naraŜony na ataki. Jednak wtedy mógł utracić tylko swoje stanowisko, natomiast teraz musimy troszczyć się o los ponad ośmiu miliardów Ziemian. To sprawia, Ŝe obecna sytuacja jest niezwykle delikatna. Urwała i Baley w końcu był zmuszony zadać pytanie: - O jakiej sytuacji pani mówi? - Wygląda na to - odparła Demachek - Ŝe Fastolfe został zamieszany w powaŜny i bezprecedensowy skandal. Jeśli będzie niezręczny, grozi mu śmierć polityczna w ciągu kilku tygodni. Przy nadludzkiej zręczności moŜe przetrwa parę miesięcy. Jednak wcześniej czy później zostanie zniszczony jako siła polityczna na Aurorze. A to, pan rozumie, byłoby prawdziwą katastrofą dla Ziemi. - Czy wolno zapytać, o co jest oskarŜany? Korupcja? Zdrada? - Nic podobnego. Jego osobiste zalety są niepodwaŜalne, nawet przez wrogów. - A zatem zbrodnia z namiętności? Morderstwo? - Niezupełnie morderstwo. - Nie rozumiem. - Na Aurorze Ŝyją ludzie, panie Baley. A takŜe roboty - w większości podobne do naszych, przewaŜnie niewiele nowocześniejsze. Jednak jest tam kilka humanoidalnych robotów, tak podobnych do ludzi, Ŝe nie moŜna ich odróŜnić. - Wiem o tym doskonale - skinął głową. - Zakładam, Ŝe zniszczenie humanoidalnego robota nie jest morderstwem w dosłownym znaczeniu tego słowa. Baley nachylił się ku niej gwałtownie i krzyknął: - Jehoshaphat, kobieto! Skończ z tymi gierkami. Czy chcesz mi powiedzieć, Ŝe doktor Fastolfe zabił R. Daneela? Roth zerwał się na równe nogi i najwyraźniej zamierzał rzucić na Baleya, ale podsekretarz Demachek powstrzymała go machnięciem ręki. Nie była dotknięta słowami wywiadowcy. - W tych okolicznościach wybaczam panu brak szacunku. Nie, R. Daneel nie został zabity. On nie jest jedynym humanoidalnym robotem na Aurorze. Inny taki robot, nie R. Daneel, został zamordowany - w pewnym sensie. Mówiąc dokładnie, jego mózg został całkowicie zniszczony; wprowadzono go w trwały i nieodwracalny roboblok. - I twierdzą, Ŝe zrobił to doktor Fastolfe? - Tak mówią jego wrogowie. Ekstremiści, którzy chcą, aby Galaktykę zamieszkiwali tylko Przestrzeniowcy, a Ziemianie zniknęli ze wszechświata. Jeśli zdołają oni w nadchodzących tygodniach doprowadzić do przyspieszonych wyborów, na pewno przejmą całkowitą kontrolę nad rządem, oczywiście z katastrofalnym skutkiem. - Dlaczego ten roboblok ma takie znaczenie? Nie rozumiem. - Nie jestem pewna - odparła Demachek. - Nie twierdzę, Ŝe rozumiem politykę Aurory. Domyślam się, Ŝe humanoid był w jakiś sposób powiązany z planami ekstremistów i jego zniszczenie rozwścieczyło ich. - Bardzo trudno jest zrozumieć działania tych ludzi i tylko wprowadziłabym pana w błąd, gdybym próbowała je interpretować. STRONA 20Baley z trudem się opanował pod jej spokojnym spojrzeniem. - Po co mnie wezwano? - spytał cicho. - Ze względu na Fastolfe’a. JuŜ raz poleciał pan w kosmos, Ŝeby rozwiązać zagadkę, i powiodło się panu. Fastolfe chce, aby udał się pan na Aurorę i odkrył, kto jest odpowiedzialny za roboblok. UwaŜa, Ŝe to jego jedyna szansa powstrzymania ekstremistów. Nie jestem robotykiem. Nic nie wiem o Aurorze… O Solarii teŜ nic pan nie wiedział, a jednak odniósł sukces. Chodzi o to, Baley, Ŝe my równie gorąco jak Fastolfe pragniemy odkryć, co naprawdę zaszło. Nie chcemy jego klęski, gdyŜ wówczas Ziemia stałaby się obiektem ataków ekstremistycznie nastawionych Przestrzeniowców, zacieklejszych niŜ kiedykolwiek Przedtem. Musimy temu zapobiec. - Nie mogę wziąć na siebie takiej odpowiedzialności. To zadanie graniczy z… - Z niemoŜliwością. Wiemy o tym, ale nie mamy wyboru, i Fastolfe nalega, a obecnie popiera go cały rząd Aurory. Gdyby odmówił pan lub gdybyśmy pana nie puścili, narazilibyśmy się na wściekłość Aurorian. Jeśli poleci pan i odniesie sukces, będziemy ocaleni, a pan zostanie odpowiednio wynagrodzony. - A jeśli polecę i zawiodę? - Zrobimy wszystko, Ŝeby wina spadła na pana, a nie na Ziemię. - Innymi słowy, Ŝeby nie posypały się urzędnicze głowy. - MoŜna to ująć tak: zostanie pan rzucony na poŜarcie wilkom w nadziei, iŜ zostawią w spokoju Ziemię. Jeden człowiek za naszą planetę to niezły interes. - Wygląda na to, Ŝe skoro na pewno poniosę klęskę, równie dobrze mogę nie lecieć. - Dobrze pan wie, Ŝe tak nie jest - powiedziała łagodnie Demachek. - Aurora poprosiła o pana i nie moŜe pan odmówić. A czemu miałby pan odmawiać? Od dwóch lat starał się pan o pozwolenie na lot i denerwował, Ŝe nie otrzymuje zgody. - Chciałem tam polecieć w pokoju, aby uzyskać pomoc w zasiedlaniu nowych światów, a nie… - Nadal moŜe się pan starać o pomoc w urzeczywistnieniu tego marzenia, Baley. ZałóŜmy, Ŝe się panu powiedzie. Istnieje taka moŜliwość. Fastolfe będzie bardzo zobowiązany i moŜe zrobić w tej sprawie znacznie więcej niŜ kiedykolwiek. A i my takŜe będziemy dostatecznie wdzięczni, Ŝeby pomóc. Czy to nie jest warte ryzyka, nawet tak wielkiego? Choć szansę sukcesu są małe, jednak jeŜeli nie pojedzie pan, będą równe zeru. Proszę o tym pomyśleć, ale nie za długo. Baley zacisnął usta i w końcu, pojmując, Ŝe nie ma innego wyjścia, zapytał: - Ile mam czasu do… Demachek przerwała mu w pół słowa: - Chodźmy. Czy nie wyjaśniłam, Ŝe nie ma wyboru ani czasu? Odlatuje pan… - spojrzała na zegarek - …za niecałe sześć godzin. Kosmoport znajdował się na wschodnich przedmieściach Miasta, w niemal całkowicie opuszczonym sektorze, który był juŜ na obszarze Zewnętrza. WraŜenie łagodziło nieco to, Ŝe kasy biletowe i poczekalnie znajdowały się jeszcze w Mieście, a do statku dojeŜdŜało się przez doczepiony rękaw. Zwykle wszystkie odloty miały miejsce w nocy, kiedy ciemności osłabiały efekt otwartej przestrzeni. W porcie nie dostrzegało się zbyt duŜego ruchu, jak na liczebność ziemskiej populacji. Ziemianie bardzo rzadko opuszczali planetę, więc podróŜnymi byli przewaŜnie przedstawiciele biznesu, który reprezentowali Przestrzeniowcy i roboty. Elijah Baley, czekając aŜ statek będzie gotowy na przyjęcie pasaŜerów, juŜ tęsknił za Ziemią. Bentley siedział obok w ponurym milczeniu. W końcu powiedział: - Wcale nie spodziewałem się, Ŝe mama zechce przyjść. STRONA 21Baley kiwnął głową. - Ja teŜ nie. Pamiętam, jak zareagowała, kiedy leciałem na Solarię. Teraz było tak samo. - Zdołałeś ją uspokoić? - Robiłem, co mogłem. UwaŜa, Ŝe na pewno zginę w katastrofie albo Przestrzeniowcy zabiją mnie na Aurorze. - Wróciłeś z Solarii. - Dlatego niechętnie puszcza mnie po raz drugi. Myśli, Ŝe kuszę los. Jednak jakoś sobie poradzi. Teraz twoja kolej, Ben. Bądź przy niej i cokolwiek będziesz robił, nie wspominaj nigdy o zasiedlaniu nowej planety. Właśnie to ją niepokoi. Czuje, Ŝe pewnego dnia ją opuścisz i Ŝe nigdy cię nie zobaczy. - To jest prawdopodobne - odparł Ben. - Być moŜe ty potrafisz pogodzić się z tym, ale ona nie, więc nie dyskutujcie na ten temat podczas mojej nieobecności. Dobrze? - Zgoda. Sądzę, Ŝe ona jest trochę zazdrosna o Gladię. Baley przeszył go wzrokiem. - Czy ty… - Nie powiedziałem ani słowa. Jednak ona teŜ widziała ten film i wie, Ŝe Gladia przebywa na Aurorze. - I co z tego? To duŜa planeta. Czy myślisz, Ŝe Gladia Delmarre powita mnie w kosmoporcie? Jehoshaphat, Ben, czy twoja matka nie rozumie, Ŝe ten kiczowaty film był w dziewięciu dziesiątych fikcją? Ben z widocznym wysiłkiem zmienił temat. - To takie zabawne - powiedział - siedzisz tu bez Ŝadnego bagaŜu. - I tak jest go za duŜo. Mam na sobie ubranie, prawda! Zdejmę ciuchy zaraz po wejściu na pokład. Zabiorą je, potraktują chemikaliami i wystrzelą w kosmos. Potem, kiedy juŜ mnie okadzą, wyczyszczą i wypolerują, na zewnątrz i od środka, dadzą nowe. JuŜ raz przez to przeszedłem. Znów zapadła cisza, którą przerwał Ben: - Wiesz co, tato… - i urwał. Spróbował ponownie: - Wiesz co, tato… - lecz i tym razem nie poszło mu lepiej. Baley spojrzał na niego uwaŜnie. - Co chcesz powiedzieć, Ben? - Tato, czuję się okropnym dupkiem mówiąc to, ale chyba muszę. Nie reprezentujesz typu bohatera. Nawet ja nigdy cię z takiego nie uwaŜałem. Jesteś porządnym facetem i najlepszym ojcem na świecie, ale nie bohaterem. Baley mruknął coś pod nosem. - A jednak - ciągnął Ben - jeśli się zastanowić, to ty wymazałeś Kosmopole z map; ty przeciągnąłeś Aurorę na naszą stronę; to ty zacząłeś ten projekt osadnictwa na nowych planetach. Tato, zrobiłeś dla Ziemi więcej niŜ cały rząd razem wzięty. Dlaczego tak cię nie doceniają? - PoniewaŜ nie jestem typem bohatera i dlatego, Ŝe zaszkodził mi ten głupi film. Przysporzył mi wrogów w Wydziale Policji,, zdenerwował matkę i obdarzył mnie reputacją, jakiej nie mogę i sprostać. Biper na jego przegubie zamigotał i Baley wstał. - Muszę juŜ iść, Ben. - Wiem. Jednak chciałem powiedzieć, tato, Ŝe ja cię podziwiam. A tym razem, kiedy wrócisz, usłyszysz to od wszystkich, nie tylko ode mnie. STRONA 22Baley poczuł, Ŝe się rozkleja. Gwałtownie skinął głową, połoŜył synowi rękę na ramieniu i wymamrotał: - Dzięki. UwaŜaj na siebie i na mamę, kiedy mnie nie będzie. Odszedł i nawet nie odwrócił głowy. Powiedział Benowi, Ŝe leci na Aurorę omówić projekt osadnictwa. Gdyby tak było, mógłby wrócić z sukcesem. A tak… Powrócę w niełasce - pomyślał. - JeŜeli w ogóle to mi się uda. Daneel Baley juŜ po raz trzeci miał lecieć kosmolotem, wiedział więc dobrze, czego ma oczekiwać. PrzeŜyje uczucie odizolowania, poniewaŜ nikogo nie spotka, oprócz (ewentualnie) robota. Zostanie poddany temu całemu medycznemu okadzaniu i wyjaławianiu, przygotowującemu go do spotkania z Przestrzeniowcami, którzy uwaŜali Ziemian za chodzące zbiorniki najrozmaitszych infekcji. Jednak teraz nie zrobi to na nim wraŜenia. I na pewno nie odczuje tak bardzo opuszczenia Miasta. Jest przygotowany na otwartą przestrzeń. Tym razem moŜe nawet poprosi, Ŝeby pokazano mu kosmos - pomyślał odwaŜnie z uczuciem lekkiego ściskania w Ŝołądku. - Czy wygląda on inaczej niŜ na zdjęciach nocnego nieba, zrobionych na obszarach Zewnętrza? Przypomniał sobie, jak pierwszy raz ujrzał kopułę planetarium (rzecz jasna, stojącego bezpiecznie w granicach Miasta). Wiedział wówczas, Ŝe nie znajduje się na otwartej przestrzeni, więc nie odczuwał lęku. Potem jeszcze dwukrotnie - nie, trzykrotnie - był nocą w Zewnętrzu, gdzie przyglądał się prawdziwym gwiazdom na prawdziwym nieboskłonie. Robiły mniejsze wraŜenie niŜ kopuła planetarium. Kiedy jednak powiał chłodny wietrzyk świadczący o tym, Ŝe znajduje się poza Miastem, odczuwał niepokój, choć widok był mniej groźny niŜ za dnia, bowiem ciemność otaczała go grubym murem. Czy obraz, który ujrzy przez iluminator kosmolotu, będzie podobny do tego, co widział w planetarium czy teŜ do nocnego ziemskiego nieba? A moŜe zrobi całkiem inne wraŜenie? Baley skoncentrował się na tych rozwaŜaniach, odsuwając myśli o rozstaniu z Jessie, Benem i Miastem. W przypływie odwagi odmówił jazdy samochodem i uparł się, Ŝe z poczekalni do kosmolotu przejdzie pieszo w towarzystwie robota, który po niego przybył. W końcu to krótki odcinek drogi i do tego dobrze zadaszony. Rękaw był tylko lekko wygięty i obejrzawszy się za siebie, Baley dojrzał stojącego na drugim końcu Bena. Niedbale machnął mu ręką, jakby wsiadał na ekspresstradę do Trenton, a Ben wyrzucił ramiona nad głowę, układając palce obu rąk w staroŜytny znak zwycięstwa. Zwycięstwa? PróŜne nadzieje - pomyślał Baley i starając się odegnać ponure myśli, zaczął się zastanawiać, jak by to było, gdyby razem z innymi pasaŜerami, takŜe źle znoszącymi otwartą przestrzeń, miał odlecieć w biały dzień, kiedy metalowa powłoka statku lśni w słońcu. Jak by przeŜywał to zamknięcie w maleńkim blaszanym świecie, który ma się zaraz oderwać od Ziemi i zatracić w przestrzeni, a po pokonaniu bezkresu nicości znaleźć się w innym… Starał się poruszać miarowym krokiem, zachowując kamienny wyraz twarzy. Jednak idący obok robot zatrzymał go. STRONA 23- Źle się pan czuje, sir? (Nie „panie”, tylko „sir”. To był robot z Aurory.) - Nic mi nie jest, chłopcze - odparł szorstko Baley. - Ruszaj. Nie odrywał oczu od ziemi i nie podniósł ich, dopóki nie podeszli do pojazdu kosmicznego. Statek przysłali Aurorianie! Był tego pewien. Obrysowany ciepłym blaskiem lamp, wznosił swój długi, smukły kadłub - potęŜniejszy od kosmolotów wytwarzanych na Solarii. Baley wszedł do środka i porównanie znów wypadło na korzyść Aurorian. Kabina, którą miał zajmować, była większa niŜ dwa lata temu, bardziej luksusowa i wygodna. Dobrze wiedział, czego oczekiwać, więc bez wahania zdjął z siebie ubranie. (Podejrzewał, Ŝe spalą je w płomieniu plazmowym - Na pewno mu go nie oddadzą, kiedy będzie miał wrócić na Ziemię - o ile w ogóle wróci. Poprzednio nie oddali.) Nie otrzyma Ŝadnej odzieŜy, dopóki nie zostanie starannie wykąpany, ostrzyŜony, zbadany i zaszczepiony. Niemal wyczekiwał tych upokarzających zabiegów. Przynajmniej pozwolą mu zapomnieć o tym, co go czeka. Ledwie poczuł przyspieszenie i nim zdąŜył sobie z tego zdać sprawę, juŜ opuścili Ziemię i znaleźli się w kosmosie. WłoŜywszy wreszcie nowy strój, Baley bez entuzjazmu obejrzał się w lustrze. Materiał był gładki i błyszczący, a przy kaŜdym poruszeniu mienił się róŜnymi kolorami. Nogawki spodni opinały kostki i wchodziły do butów, które same dopasowały się do stóp. Bluza miała długie bufiaste rękawy, a do kołnierza był przypięty kaptur, który mógł w razie potrzeby zakryć głowę. Dłonie osłaniały przezroczyste rękawiczki. Wiedział, Ŝe został tak ubrany nie dla jego wygody, lecz aby zmniejszyć niebezpieczeństwo groŜące Przestrzeniowcom. Baley pomyślał, Ŝe powinien odczuwać nieprzyjemne gorąco i wilgoć. Jednak z wyraźną ulgą stwierdził, Ŝe nawet się nie poci. Zwrócił się więc do robota, który nadal mu towarzyszył. - Chłopcze, czy te ciuchy mają regulowaną temperaturę? - Istotnie, sir. To ubranie na kaŜdą pogodę, bardzo chętnie noszone. A takŜe niezwykle drogie. Niewielu na Aurorze moŜe sobie na nie pozwolić. - Tak? Jehoshaphat! Spojrzał na robota. Wyglądał na prymitywny model i właściwie niewiele róŜnił się od ziemskich, a mimo to przy formułowaniu zdań wykazywał subtelność, jakiej brakowało maszynom Ziemian. Mógł na przykład nieznacznie zmieniać wyraz twarzy. Uśmiechnął się lekko, gdy informował, Ŝe Baley otrzymał coś, na co niewielu Aurorian mogło sobie pozwolić. Materiał, z którego wykonano robota, przypominał metal, a jednak zachowywał się jak tkanina, rozciągająca się przy kaŜdym ruchu i ciesząca oko kontrastowymi kolorami. Krótko mówiąc, jeśli nie przyjrzało mu się dokładnie i z bliska, robot, chociaŜ zdecydowanie niehumanoidalny, wydawał się ubrany. Baley zapytał go: - Jak mam na ciebie mówić, chłopcze? - Jestem Giskard, sir. - R. Giskard? - Jeśli pan chce, sir. - Czy na tym statku jest biblioteka? - Tak, sir. - Czy moŜesz znaleźć mi ksiąŜkofilmy o Aurorze? - Jakiego typu, sir? STRONA 24- O historii, naukach politycznych, geografii - czymkolwiek, co pomoŜe mi zrozumieć mieszkańców. - Tak, sir. - I projektor. - Tak, sir. Gdy robot wyszedł przez podwójne drzwi, Baley uświadomił sobie, Ŝe podczas podróŜy na Solarię nawet nie przyszło mu do głowy, aby wykorzystać czas na nauczenie się czegoś poŜytecznego. W ciągu ostatnich dwóch lat zrobił wyraźne postępy. Pchnął drzwi, którymi przed chwilą wyszedł robot, lecz nie ustąpiły. Zdziwiłby się, gdyby było inaczej. Obejrzał więc pomieszczenie. ZauwaŜył ekran projektora i spróbował go włączyć. Nagle ryknęła muzyka, a kiedy w końcu zdołał ją przyciszyć, słuchał z dezaprobatą. Blaszana i niemelodyjna. Brzmiała tak, jakby instrumenty orkiestry były dziwnie rozstrojone. Potknął innych przełączników i wreszcie ukazał się obraz. Zobaczył mecz piłki noŜnej, grany najwidoczniej w stanie niewaŜkości. Piłka wędrowała po liniach prostych, a gracze - zbyt liczni po obu stronach - z płetwami na plecach, łokciach i ramionach szybowali w powietrzu. Niezwykły widok sprawił, Ŝe Baleyowi zakręciło się w głowie. Kiedy pochylił się, by wyłączyć projektor, usłyszał, Ŝe drzwi się otwierają. Spodziewając się R. Giskarda, z początku zauwaŜył tylko, Ŝe to nie on. Dopiero po chwili pojął, Ŝe widzi humanoidalną postać o szerokiej twarzy z wystającymi kośćmi policzkowymi i krótkich, płowych włosach, ubraną w klasyczny garnitur. - Jehoshaphat! - powiedział Baley zduszonym głosem. - Partnerze Elijahu - odezwał się tamten podchodząc bliŜej z lekkim uśmiechem na powaŜnej twarzy. - Daneel! - krzyknął Baley, obejmując robota i przyciskając go do piersi. - Daneel! Baley trzymał Daneela, jedyny znajomy obiekt na statku i jedyną nić łączącą z przeszłością. Przywarł doń ze wzruszeniem i ulgą. Potem pomału pozbierał myśli i zrozumiał, Ŝe nie trzyma Daneela, tylko R. Daneela - Robota Daneela Olivawa. Tulił go, a ten ściskał swego partnera lekko i pozwalał się obejmować. Sądził, Ŝe ta czynność sprawia przyjemność ludzkiej istocie, więc ją znosił, gdyŜ pozytonowe zasoby mózgu nie pozwalały mu się odsunąć i rozczarować oraz zawstydzić człowieka. NiepodwaŜalne Pierwsze Prawo Robotyki głosi: „Robot nie moŜe zranić Ŝadnej ludzkiej istoty…” - a odrzucenie przyjacielskiego gestu zraniłoby tego człowieka. Powoli, starając się nie zdradzać zmieszania, Baley puścił robota. Na koniec jeszcze lekko ścisnął jego ramiona. - Nie widziałem cię, Daneelu - powiedział - od kiedy przyprowadziłeś na Ziemię ten statek z dwoma matematykami. Pamiętasz? - Oczywiście, partnerze Elijahu. Miło mi cię widzieć. - Odczuwasz coś, prawda? - spytał Baley. - Nie umiem tego określić w kategoriach ludzkich doznań, partnerze Elijahu Jednak mogę rzec, iŜ na twój widok moje myśli biegną szybciej, a siła grawitacji zdaje się w mniejszym stopniu oddziaływać na moje zmysły. WyobraŜam sobie, Ŝe ten stan w przybliŜeniu odpowiada wraŜeniom, które określiłbyś mianem przyjemności. Baley kiwnął głową. STRONA 25- Cokolwiek czujesz na mój widok, partnerze, jeśli jest to lepsze od stanu, w jakim jesteś, kiedy mnie nie widzisz, zupełnie mi odpowiada - nie wiem, czy nadąŜasz za tokiem mojego rozumowania. Skąd się tu wziąłeś? - Giskard Reventlov zameldował, Ŝe zostałeś… - urwał Daneel. - Oczyszczony? - spytał ironicznie Baley. - Zdezynfekowany - rzekł Daneel. - Wtedy uznałem, Ŝe czas się pokazać. - Chyba nie obawiałeś się infekcji? - Oczywiście, Ŝe nie, partnerze Elijahu, ale inni na statku nie chcieliby ze mną przestawać. Mieszkańcy Aurory są wyczuleni na ryzyko zaraŜenia, czasami w stopniu przekraczającym rzeczywiste niebezpieczeństwo. - Rozumiem, ale nie pytałem, dlaczego jesteś tu w tej chwili. Pytałem, dlaczego w ogóle tu jesteś? - Doktor Fastolfe, do którego naleŜę, polecił mi udać się na ten statek z kilku waŜnych powodów. UwaŜał, Ŝe od początku tej niewątpliwie trudnej dla ciebie misji powinieneś mieć przy sobie coś znajomego. - To bardzo uprzejmie z jego strony. Jestem mu wdzięczny. R. Daneel skłonił się nisko. - Doktor Fastolfe sądził równieŜ, Ŝe to spotkanie zrobi na mnie - tu robot zawahał się - odpowiednie wraŜenie. - Sprawi przyjemność, Daneelu. - Jeśli wolno mi uŜyć tego określenia, tak. A trzeci - najwaŜniejszy powód - to… W tym momencie drzwi ponownie otworzyły się i wszedł R. Giskard. Baley na jego widok poczuł nagły przypływ niezadowolenia. Miał przed sobą niezaprzeczalnie maszynę, a jej obecność w jakiś sposób podkreślała charakter Daneela (R. Daneela - nagle pomyślał Baley), mimo iŜ był on znacznie doskonalszą wersją robota. Baley nie chciał takiego zwracania uwagi na robocią naturę Daneela; nie podobało mu się zmieszanie, jakie odczuwał z tego powodu, Ŝe nie potrafi traktować swego partnera inaczej niŜ człowieka, któremu trudno się wysłowić. - Co jest, chłopcze? - rzucił zniecierpliwiony. - Sir, przyniosłem filmoksiąŜki, które chciał pan obejrzeć, i czytnik. - Dobrze, połóŜ je tu. PołóŜ. I moŜesz wyjść. Daneel zostanie ze mną. - Tak, sir. Oczy robota - lekko świecące, zauwaŜył Baley, w odróŜnieniu od oczu Daneela - przelotnie zatrzymały się na R. Daneelu, jakby w oczekiwaniu na polecenia od zwierzchnika, lecz ten rzekł spokojnie: - Uczynisz właściwie, przyjacielu Giskardzie, zostając pod drzwiami na zewnątrz. - Tak zrobię, przyjacielu Daneelu - odrzekł robot. Wyszedł, a Baley zapytał z niechęcią w głosie: - Dlaczego on musi stać pod moimi drzwiami? Czy jestem więźniem? - Z Ŝalem muszę przyznać, Ŝe tak - odparł R. Daneel. - Chodzi o to, iŜ podczas podróŜy nie wolno ci rozmawiać z załogą statku. Jednak powód obecności Giskarda jest inny i dlatego muszę cię poprosić, partnerze Elijahu, Ŝebyś nie mówił „chłopcze” ani do Giskarda, ani do jakiegokolwiek innego robota. Baley zmarszczył brwi. - Czy on nie lubi tego słowa? Home Książki Fantasy, science fiction Świat robotów "Świat Robotów" (The Complete Robot) jest zbiorem 31 opowiadań science fiction Isaaca Asimova, pisanych w latach 1940-1976, które to wcześniej ukazały się we wczesniejszych książkach Asimova i innych antologiach. Mimo, że sprawdzają się dobrze, jako samodzielne historie, tworzą temat interakcji ludzi, robotów i moralności z nimi związanych w większe fikcyjne historie robotyki według Asimova podzielone na różne kategorie. Tom 1: Świat robotów to opowieść o początkach powstawania Imperium Galaktycznego, o okresie zachłyśnięcia się przez ludzi możliwościami wykorzystania sztucznej inteligencji. Zawartość zbioru: Najlepszy przyjaciel chłopca (A Boy's Best Friend) Sally (Sally) Pewnego dnia (Someday) Punkt widzenia (Point of View) Myśl! (Think!) Prawdziwa miłość (True Love) Robot AL-76 zabłądził (Robot AL-76 Goes Astray) Nieumyślne zwycięstwo (Victory Unintentional) Obcy w raju (Stranger in Paradise) Wiersz świetlny (Light Verse) Segregacjonista (Segregationist) Robbie (Robbie) Zbierzmy się (Let's Get Together) Lustrzane odbicie (Mirror Image) Incydent w trzechsetną rocznicę (The Tercenary Incident) Pierwsze Prawo (First Law) Zabawa w berka (Runaround) Rozum (Reason) Złapać tego królika (Catch that Rabbit) Porównywarka z zawsze aktualnymi cenami W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni. Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie: • online • przelewem • kartą płatniczą • Blikiem • podczas odbioru W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę. papierowe ebook audiobook wszystkie formaty Sortuj: Książki autora Podobne książki Oceny Średnia ocen 7,4 / 10 242 ocen Twoja ocena 0 / 10 Cytaty Pozwól komuś zagłębić się w jednej, konkretnej specjalności wystarczająco długo, a ta osoba automatycznie zacznie zakładać, że specjaliści w innych dziedzinach to magicy, oceniając głębię ich mądrości rozpiętością własnej ignorancji... Pozwól komuś zagłębić się w jednej, konkretnej specjalności wystarczająco długo, a ta osoba automatycznie zacznie zakładać, że specjaliści w... Rozwiń Isaac Asimov Świat robotów Zobacz więcej dodaj nowy cytat Więcej Powiązane treści

opowiadanie science fiction o robotach